Vekâlet sözleşmesinde, hekim “vekil”, hasta ise “müvekkil” olarak değerlendirilmektedir.

Sözleşmede vekil açısından bir sonuç elde etme garantisi verilmemekte, sonucun alınmaması rizikosu müvekkil, yani hasta, üzerinde kalmaktadır. Vekil, her zaman müvekkil adına hareket etmek ve onun çıkarlarını gözetmek durumundadır.

Türk Tabipleri Birliği Hekimlik Meslek

Etiği Kuralları’nın 13. maddesine göre, “Bilgisizlik, deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeni ile

bir hastanın zarar görmesi hekimliğin kötü uygulaması anlamına gelir”. Bu durum tazminat

sorumluluğuna yol açacaktır. Ancak burada da önemli olan sorumluluğun doğabilmesi

için aşağıda açıklanmaya çalışılan beş koşulun bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir.

Sözleşme: Hekimin, hastası ile arasındaki vekâlet sözleşmesi sebebiyle sorumlu

olabilmesi, hekim ile hasta arasında kurulmuş bir sözleşmenin varlığına dayanmaktadır.

Böylesine bir sözleşmenin kurulmadığı durumlarda tarafların hak ve

yükümlülükleri doğmayacak, hekimin sözleşmeye dayalı bir sorumluluğu bulunmayacaktır.

Sözleşmenin niteliği yukarıda detaylı bir şekilde açıklandığı üzere,

vekâlet sözleşmesidir. Sözleşme iki taraflı hukuki bir işlemdir.

Sözleşmenin İhlali: Hekimin sözleşmeye dayanan sorumluluğunun doğmasının

bir diğer koşulu da sözleşme hükümlerinin ihlal edilmesidir. Gerçekten de hekimin

sözleşmeden kaynaklanan hukuki sorumluluğunun doğabilmesi için hasta ile

akdettiği vekâlet sözleşmesinin hükümlerini ihlal etmesi gerekmektedir.

Zarar: Hukuk sistemimizde zararın olmadığı yerde hukuki sorumluluk da doğmamaktadır.

Zarar en genel anlamda bir eksilmeyi ifade etmektedir. Zararın kişinin

malvarlığına yöneldiği durumlarda malvarlığı zararından, kişinin şahıs varlığına

yöneldiği durumda şahıs varlığı zararından söz edilmektedir.

Kusur: Kusur, zararın sebebi olarak kendini gösteren ve zarar vereni sorumlu tutmayı

hukuken haklı gösterecek derecede hukuk düzenince kınanan bir insan davranışıdır.

Kusur aynı zamanda önceden öngörebilme ve sonuçlarından kaçınabilme unsurlarını

içeren bir kavramdır.

Uygun İlliyet Bağı: İlliyet bağı bir başka adıyla sebep-sonuç ilişkisi sözleşmeye

dayanan sorumluluğun son koşulu olarak karşımıza çıkmaktadır. Sorumluluğun

doğması için meydana gelen zararla sorumluluğun bağlandığı davranış ya da olay

arasında sebep-sonuç ilişkisinin bulunması gerekmektedir.

Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Milletlerarası antlaşmalar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sağlık Bakanlığınca; Hasta Hakları Yönetmeliği’nin bütün birimlerde standart olarak uygulanmasına yönelik çalışmalar neticesinde 15 Ekim 2003 tarih ve 19499 sayılı Resmî Gazete’de, hasta hakları uygulamalarını planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmek amacı ile “Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge” yayınlanmıştır. Dolayısıyla doğru seçenek A'dır.

 Vekalet sözleşmesi kural olarak eksik iki tarafa borç yükleyen, istisnaen tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Ücret alacağının olmadığı vekâlet sözleşmesi eksik iki tarafa borç yükleyen, ücret alacağının olduğu vekâlet sözleşmesi ise tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Doğru yanıt C seçeneğidir. 

Türk Tabipleri Birliği; Tabip odaları, Merkez Konseyi, Yüksek Haysiyet Divanı ve Büyük Kongreden ibaret teşekküllerin bütünüdür ve tüzel kişiliğe sahiptir. Birlik, aşağıda yazılı hizmetleri yapmakla mükelleftir:

 a) Halk sağlığına ve hastalara fedakârlık ve feragatle hizmeti ideal bilen meslek geleneklerini muhafaza ve geliştirmeye çalışmak,

b) Azalarının maddi ve manevi hak ve menfaatlerini korumak ve bunları halkın ve Devletin menfaati ile en iyi bir şekilde denkleştirmeye çalışmak,

c) Halkın sağlığını korumaya, azalarını muayyen refah seviyesine ulaştıracak gerekli iş sahaları bulmaya, İş Kanunu ile sosyal kanunların ve bunlara bağlı nizamname ve talimatname hükümlerinin tatbikatında meslek ve meslektaşların hak ve menfaatlerini korumaya ve her türlü iş tevzinin adilane bir surette düzenlenmesine çalışmak,

d) Halk sağlığı ve tıp meslekleri ile ilgili meseleler için resmi makamlarla karşılıklı işbirliği yapmak,

e) Halk sağlığını ve tıp mesleğini ilgilendiren işlerde resmi makamlardan yardım sağlamak.

Anayasa “kanun” kavramına tam bir tanımlama getirmemektedir. Kanun, TBMM tarafından icra edilen görevler arasında bir yasama işlemi olarak kabul edilmektedir. Bu yasama işlemi neticesinde TBMM’nin iradesi tecelli etmektedir.

Bu durumda kanunlar,

Anayasanın yetki verdiği TBMM tarafından (m.87), Anayasada öngörülen kanun yapma usul ve esasları doğrultusunda (m.88) kabul edilen ve Cumhurbaşkanınca Resmî Gazete’de yayımlanarak yürülüğe giren genel, soyut ve sürekli nitelikli yazılı hukuk kuralları olarak tanımlamak mümkündür.

Hasta hakları bağlamında, temel haklar statüsünde doğrudan veya dolaylı birtakım hakların düzenlendiği, bunların birçoğunun da koruma kapsamında değerlendirildiği ifade edilmiştir. Statü Sözleşmesi’nde 14 temel hak üzerinde durulmuş. 

Hasta hakları konusunda Eylül 1995 tarihinde Lizben bildirgesi gözden geçirilmiş ve ilave olarak dünya tabipler birliği Bali bildirgesini kabul etmiştir. Bu bildirgede hekim hasta ve geniş toplum kesimleri bakımından önemli hususlar vardır. 

Herkes tarafından azamı özen gösterilerek tıbbi müdahalenin hatasız yapılmasına rağmen müdahale sonucu meydana gelebilecek muhtemel veya daimi ya da geçici yan etkilerin hastaya anlatılması(riziko aydınlatma), müdahalenin yetkili sağlık personelince yapılması, hastanın rızasının alınması, tıp bilimindeki kabul görmüş kural ve yöntemlerden yararlanılması hukuka uygunluk şartlarından olup hasta rızasının olmadığı müdahale hukuka uygunluk ile ters düşer.

01.08.1998 tarihli ve 23420 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan “Hasta Hakları Yönetmeliği” 4. maddesinde yer aldığı üzere hasta; “Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan kimse” olarak tanımlanmaktadır.  

Tıbbi Müdahale Kavramı

Tıbbi Deontoloji Tüzüğü’nün 13. maddesinde yer alan hükmü; “Tabip ve diş tabibi, ilmî icaplara uygun olarak teşhis koyar ve gereken tedaviyi tatbik eder. Bu faaliyetlerinin mutlak surette şifa ile neticelenmemesinden dolayı, deontoloji bakımından muaheze edilemez.

Tababet prensip ve kaidelerine aykırı veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yasaktır.

Tabip ve diş tabibi; teşhis, tedavi veya korunmak gayesi olmaksızın hastanın arzusuna uyarak veya diğer sebeplerle, akli veya bendeni mukavemetini azaltacak herhangi bir şey yapamaz.”

Özen gösterme, çağdaş ve temiz alanlarda bulunmak, etik kurallara bağlı olmak ve bilgi alma hakkı hekimin yükümlülükleri arasında iken tedavisi ile ilgili önerilere uyma hasta yükümlülükleri arasındadır.

Hasta Hakları Bildirgesi’nin amacı; “hastaların, hekiminin ve hastanenin memnun edilmesi ve hastaların daha etkin olarak tedavilerinin sağlanmasıdır.” şeklinde belirlenmiştir. Bildirgede ayrıca; hastanelerin, hastalar adına, hasta haklarının desteklenmesi ve tedavi sürecinin bir parçası olarak görev yapması gerektiği belirtilmiştir. Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

Tıbbi müdahale, tıp mesleğini icraya yetkili bir kişi tarafından, doğrudan veya dolaylı olarak tedavi amacına yönelik olarak gerçekleştirilen her türlü faaliyeti ifade eder.

Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Tıbbi müdahalenin mutlaka yetkili sağlık personeli tarafından yapılması zorunluluktur.

A şıkkında verilen ifadenin tam tersi olması gerekmektedir yani vekâlet sözleşmesi Rızai bir sözleşmedir. Vekâlet sözleşmesi, karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları ile kurulmaktadır. Vekâlet sözleşmesi kural olarak tıpkı diğer sözleşmelerde olduğu gibi genel hükümlere tabidir. 

Hekim eğer hastane gibi bir sağlık kuruluşunda mesleğini icra ediyor ve sağlık hizmeti sunuyorsa bu durumda hasta doğrudan doğruya hekimle değil, hastane ile bir hukuki ilişki içine girmektedir. 

Uluslararası Antlaşmalar

Uluslararası antlaşmalar, Anayasa’nın 90. maddesi kapsamında iç hukuk sistemimize aktarılmaktadır.

Buna göre; Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.