Sağlık alanında kaleme alınan yazılı hukuk kurallarının tamamı sağlık mevzuatı olarak
nitelendirilmektedir.

Vekâlet sözleşmesinde, hasta “müvekkil” olarak değerlendirilmektedir. Sözleşmede vekil açısından bir sonuç elde etme garantisi verilmemekte, sonucun alınmaması rizikosu müvekkil, yani hasta, üzerinde kalmaktadır. Vekil, her zaman müvekkil adına hareket etmek ve onun çıkarlarını gözetmek durumundadır. 

Hasta haklarına ilişkin ilk uluslararası belge niteliğini taşıyan bildirge, Dünya Tabipler birliğinin 34. Genel Kurulunda kabul edilen Lizbon Bildirgesi’dir. 

Sözleşmeyi; tarafların belirli bir hukuki sonuca, diğer bir ifade ile bir hakkı veya hukuki ilişkiyi kurmaya, değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya yönelik karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarından oluşan iki veya çok tarafı hukuki işlem olarak tanımlamak mümkündür.

 BM Ekonomik ve Sosyal Konseyinin daveti neticesinde New York’ta toplanan Uluslararası Sağlık Konferansı sonrasında 22 Temmuz 1946 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü Anayasası imzalanmıştır.

Hekimin hakları şu şekilde sıralanabilir:

Hekimin Temiz, Çağdaş Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Çalışma Hakkı

Hekimin Yeterli Eğitim Alma ve Bilimsel Gelişmeleri Takip Edebilme Hakkı

Hekimin Mesleğini Uygularken Etik İlkelere Bağlı Olma Hakkı

Hekimin Mesleğini Baskı Altında Olmadan, Özgürce Uygulama Hakkı

Hekimin Tedaviyi Seçme Hakkı

Hekimin Tedaviyi Üstlenmeme, Hastayı Reddetme ve Tedaviyi Yarıda Bırakma Hakkı

Hekimin Hastasından Saygılı Davranmasını ve Güvenmesini Bekleme Hakkı

Hekimin Hastasına Yeterli Zaman Ayırma Hakkı

Hekimin Yeterli Ücret Talep Etme Hakkı

Hekimin Meslek Dayanışması ve Yardımlaşma Talep Etme Hakkı

Hekimin Yönetimsel Kararlara Katılma Hakkı

Hekimin Tıbbi Etik İlkelerine Bağlı Olunmasını İsteme Hakkı

Hekimin Sağlığını Koruma ve Mesleki Risklerden Sakınma Hakkı

 Hekimin Tanıklıktan Çekinme Hakkı 

Hekimin Tavsiye ve Tedavisine Uyum Sağlanmasını İsteme Hakkı

 Hekimin Hastaya İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı 

Hekimin Cezalandırma Eyleminde Bulunmayı Reddetme Hakkı

Hekimin Acil Durumlarda Rıza Dışı Tedavide Bulunma Hakkı

Bu açıdan A, B, C, D seçenekleri hekimin haklarını yer alır. E seçeneğinde ise hekimin yükümlülüğüne yer verilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Vekil sözleşmesinde hekim vekil olarak hasta müvekkil olarak değerlendirilir. 

Kişi kendisine zarar verecek bir tıbbi müdahaleye rıza gösteremez. Bu rızayı para karşılığı veriyorsa rızası ahlaka aykırı olur. 

"Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dâhil, kimsenin hayatına son verilemez" cümleleri ötanazi yasağına  işaret etmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Amsterdam Bildirgesi'nde Hasta Mahremiyeti ve Özel Hayata ilişkin düzenlemeler şunlardır:

1. Hastanın sağlık durumu, tıbbi durumu, tanısı, prognozu, tedavisi hakkındaki ve kişiye özel diğer tüm bilgiler, ölümden sonra bile gizli olarak korunmalıdır.

2. Hastaya ait bu bilgiler, yalnızca hastanın açık izni veya mahkemenin kesin isteği üzerine açıklanabilir. Hastanın tedavisi ile ilgili diğer sağlık personeline ihtiyaç söz konusu olduğunda hastanın onayı olduğu varsayılarak davranılır.

 3. Hastanın kimliğine dair bilgiler korunmalıdır. Bu bilgilerin korunması usulüne uygun yapılmalıdır.

 4. Hastalar, tanıları, tedavileri ve bakımları ile ilgili kayıtlara, diğer dosyalara, teknik kayıtlara ve tıbbi dosyalarına bakabilme ve kendi dosyalarının ve kayıtlarının kopyasını alabilme hakkına sahiptir. Bu hak üçüncü kişilerin bilgilerine bakabilmeyi içermez.

 5. Hastalar, kendileriyle ilgili tıbbi ve kişisel bilgilerin uygunsuz, eksik, çift anlamlı, eski olması veya tanı, tedavi ve bakım amacıyla ilgili olmaması durumunda bu bilgileri yenileme, daha açık hâle getirme, bazı kısımlarını çıkarma, tamamlama, düzeltme hakkına sahiptir.

 6. Hastanın tanı, tedavi ve bakımı için gerekli olmadıkça ve ek olarak hasta izin vermedikçe hastanın özel ve aile hayatına girilemez.

7. Tıbbi girişimler ancak kişinin özel hayatına saygı gösterilmesi durumunda yapılabilir. Bunun anlamı, önerilen girişimin hastanın onayı veya isteğine göre ve kişinin ihtiyacı durumunda yapılabileceğidir.

 8. Sağlık kurumlarına başvuran hastalar, özellikle sağlık personelinin kişisel bakımlarını veya muayene ve tedavilerini yapacağı durumda, kurumların özel hayatlarının korunmasını sağlayan fiziksel özelliklere sahip olmasını bekleme hakkına sahiptirler.

Bu bağlamda, E seçeneği doğrudur.

B, C, D ve E seçenekleri yanlıştır. Seçeneklerin doğru halleri şöyledir.

B. Hekimler, hem bir yandan tıp biliminin gereklerini yerine getirirken diğer yandan bir sanat icra etmekte ve bütün bunları etik kuralları dâhilinde yapmaktadır.

C. Hekimler yaptıkları iş gereği mevcut bilgi ve becerilerini insan yararına kullanmak zorundadır. 

D.  Hekim ve hasta ilişkisinde, hekimin uymak zorunda olduğu gelenek ve kurallar onun Tıbbi Deontoloji yönünü öne çıkarmaktadır

E. Hekim ve hasta arasındaki ilişkide ortaya çıkan değer sorunları da Tıbbi Etik alanının konusunu oluşturmaktadır. 

Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Tıbbi müdahalelerin hukuka uygunluğu açısından incelenecek bir diğer konu ise yapılan müdahalenin tıbbi zorunluluk sebebiyle acil olarak gerçekleştirilmesidir. Tıbbi müdahalenin gerçekleşmesi bakımından bu tür durumlarda hastanın rızasını almak mümkün olamamaktadır. 

Vekâlet sözleşmelerini diğer iş görme sözleşmelerinden ayıran en büyük özelliği, vekâlet sözleşmelerinin büyük ölçüde güven ilkesine dayanmasıdır.

Hasta Hakları Yönetmeliği md. 15'e göre; Bilgilendirme Kapsamında Hastaya;

 a. Hastalığın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği,

b. Tıbbi müdahalenin kim tarafından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi,

c. Diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin getireceği fayda ve riskler ile hastanın sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri,

 ç. Muhtemel komplikasyonları,

d. Reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskleri,

 e. Kullanılacak ilaçların önemli özellikleri, f. Sağlığı için kritik olan yaşam tarzı önerileri,

 g. Gerektiğinde aynı konuda tıbbî yardıma nasıl ulaşabileceği, hususlarında bilgi verilir

Bu bağlamda; hastalığın getireceği mali yükler hasta bilgilendirmesi kapsamında kabul edilemez. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kişilik hakları denildiğinde ise “kişinin toplum içindeki saygınlığını ve kişiliğini özgürce geliştirmesini temin eden varlıkların tümü üzerindeki haklar” anlaşılmaktadır. Kişilik hakları, kişişel değerlerin bütünü üzerinde geçerlidir.

Kişilik hakları son derece geniş bir kavram olup kapsamına yaşam hakkı, beden bütünlüğü, sağlık hakkı, kişinin şeref ve onuru, özel hayatın korunması, resim ve isim üzerindeki haklar gibi konular dâhil olmaktadır. Kişilik hakları da özellikleri gereği, mutlak hak statüsündedir. Kişilik hakları içinde yer alan bazı hususların maddi anlamda parasal bir karşılığı olmasa da birtakım kişisel hakların ihlal edilmesi durumunda tazmin edilmesi beklenmektedir.

Kişilik hakları kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar kategorisindedir. Kişilik hakları, kişiye sıkı sıkıya bağlı olmasından dolayı devredilemeyen ve vazgeçilemeyen haklardandır.

Vekil sözleşmesinde hekim vekil olarak hasta müvekkil olarak değerlendirilir. 

Ergin, ayırt etme gücüne sahip, kısıtlı olmayan kişi tam ehliyetli olup ayırt etme gücünden yoksun kişi tam ehliyetsizdir.

Kusur: Kusur, zararın sebebi olarak kendini gösteren ve zarar vereni sorumlu tutmayı hukuken haklı gösterecek derecede hukuk düzenince kınanan bir insan davranışıdır.

Kusur aynı zamanda önceden öngörebilme ve sonuçlarından kaçınabilme unsurlarını içeren bir kavramdır. Kusur kavramı objektifleştirilmiştir. Bir kişinin kusurlu olup olmadığının belirlenmesinde kendisi gibi aynı sosyal çevre ve mesleğe mensup, aynı şartlarda yaşayan makul, mantıklı ve normal bir kişinin benzer koşullar altında gerçekleştireceği her davranıştan sapma, kusur olarak nitelendirilmektedir.

Bir kişinin kusurlu olup olmadığının belirlenmesinde kendisinin içinde bulunduğu durum yerine kendisi ile aynı sosyal çevrede olan ve aynı mesleğe mensup, aynı şartlarda yaşayan makul, mantıklı ve normal bir kişinin benzer koşullar altında gerçekleştirebileceği her davranıştan sapma, kusur olarak nitelendirilmektedir.

Bu açıdan kusurun belirlenmesi oldukça zordur ve özellikle hekimler açısından özel bir zorluğu da bulunmaktadır.

Sorumluluk hukukunda kusur; kast ve ihmal olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Kast, kusurun en ağır derecesidir. Zararın ve hukuka aykırı sonucun zarar veren tarafından bilerek istenmesi anlamına gelmektedir. Kasıt ile hareket eden kişi fiilîn sonucunu bilmekte ve bu sonucun gerçekleşmesini istemektedir.

İhmal ise hukuka aykırı sonucun istenilmemesine rağmen hâl ve şartların gerektirdiği özeni göstermemek şeklinde tanımlanabilmektedir. Kişi zararlı sonucu bilmemekte veya böylesine bir sonucu istememektedir. Burada da objektifleştirilmiş ihmal esastır. Başka bir ifade ile aynı koşullar altındaki, objektif, normal ve makul bir kişinin göstereceği özen ve alacağı tedbirler dikkate alınmaktadır. İhmal de kendi içinde ağır ihmal ve hafif ihmal olarak ikiye ayrılmaktadır.

Hekim yaptığı mesleğin icabı olarak mutlaka gelişmeleri yakından takip etmelidir.

Bilim ve teknolojideki gelişmeler kimi durumlarda tedavi yöntemlerini değiştirmekte ve sürelerini kısaltmaktadır. Hekimin zararlı sonucu bizzat öngörmüş olması değil, zararlı sonucun öngörülebilir olması yeterlidir. Hekimin üzerine aldığı iş ve yükümlendiği sorumluluklar, iş güçlendikçe tedavinin hasta için önemi artmakta, bu doğrultuda hekimin de göstermesi gereken özenin derecesi yükselmektedir.

Bu durumda, hekim açısından bir “meslek kusuru” ya da “meslek hata”sından bahsetmek mümkündür. Meslek kusuru, hekimin tıp biliminin genel olarak tanınan, genel kabul görmüş kurallarını kusurlu olarak ihlal etmesi anlamına gelmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü sağlığı, yalnız hastalık ve sakatlık anlamında değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam bir iyilik hâli içinde olma gerekliliği olarak nitelemektedir.

Bir teklifin öneri olarak nitelendirilmesi için, önerinin karşı tarafa yöneltilmiş olması, sözleşmenin bütün esaslı noktalarını taşıması, ciddi olması ve öneriyi yapanın bu öneri ile bağlanma iradesine sahip olması gerekmektedir.