Siyasi Tarih 2 Ara 9. Deneme Sınavı

Yanıt Açıklaması: Lenin ve devrimin diğer önderleri dikkatlerini iç savaştan iç barışa doğru çevirdiklerinde Lenin, 1921 yılının Mart ayında yapılan X. Kongresi'nde Yeni Ekonomi Politikası (NEP) olarak bilinen ünlü önerisini ortaya attı. NEP'le köylünün tahılına el koymak yerine bu kesime çok daha düşük oranlı yeni bir vergi getirilmesine, köylülerin ellerindeki fazla ürünü satmak için serbest ticaret yapabilmelerine olanak sağlanmıştır.

Yanıt Açıklaması:

Hitler Versailles Antlaşmasını bozmak için pek çok girişimde bulunmuştur. Bu girişimlerin ilki 1934 yılında Avusturya’daki Nazilerin hükümet dabesi gerçekleştirmeye çalışmasıyla olmuştur fakat bu girişim başarısız olmuştur. Hitler, Saar bölgesini ele geçirdikten sonra silahlanma çalışmalarını hızlandırdı. 1933 yılında Silahsızlanma Konferansı’ndan ve Milletler Cemiyeti’nden çekilerek ordu kapasitesini arttıracağını duyurarak zorunlu askerliği geri getirmiştir. Hitler Avusturya’daki Nazi Partisi’nin aracılığıyla ikinci bir darbe girişiminde başarısız olunca Avusturya Başbakanına iki ülke ordu ve ekonomisinin birleştirilmesi, Avusturyadaki Nazilerin ülkede serbest hareket etmesi gibi maddeler sunmuştur. 1938 yılında Alman ordusu Viyana’ya girerek ülkeyi işgal etmiştir. Hitler Avusturya başbakanını öldürmemiştir ama istediklerini yerine getirtmek için isteklerinin bulunduğu yedi maddelik bir ültimatom sunmuştur. 

Yanıt Açıklaması: Savaş, Almanya'nın ciddi sayıda insan kaybetmesine sebep olmuş, sanayi gibi en güçlü sektörlerin çöküşü ülkenin sefalete sürüklenmesine sebebiyet vermiş ve toplumsal şiddet en üst noktaya çıkmıştır. Versailles Antlaşması'nın ağır koşullarının kabul edilerek imzalanması bütün Almanların tepkisine yol açmıştır. Ülke ciddi anlamda toprak kaybetmiştir. Cumhuriyet yönetiminin iç ve dış politikadaki başarısızlığı ve ekonomik önlemler almadaki yetersizliği ile Alman markının değerinin düşmesi alım gücünü zorlaştırarak halkın yaşamını daha kötü bir hale getirmiştir. Fransa,1923 yılında savaş tazminatının ödenmemesini bahane ederek Ruhr bölgesini işgal etmiş bu durum kamuoyunun yönetime ve Versailles'ı kabul eden herkese karşı tepkisinin büyümesine sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Almanya’nın Fransa’yı işgal etmesinden sonra Türkiye’de bazı aşırı milliyetçi çevrelerde Alman ve Hitler hayranlığı da ortaya çıkmaya başladı. Bununla birlikte İngiltere’nin baskılarına rağmen Türkiye’nin Almanya’ya savaş ilan etmemiş olması, Türk-Alman ilişkilerini dengede tutmuştu. Öte yandan Sovyetler Birliği, Mihver devletlerine katılıp katılamamayı Almanya’yla görüşürken Karadeniz ve Boğazlarda geniş ayrıcalıklar elde etmeye çalıştı. Hitler’in Türkiye’nin Berlin Büyükelçisi Hüsrev Gerede’ye bu pazarlıklardan söz etmesi ve Almanya’nın Sovyetlerin isteğini reddettiğini açıklaması, Ankara’nın izlediği realpolitiğin haklı olduğunu ortaya çıkarmıştı. Bu gelişme Türk-Sovyet ilişkilerinde kuşku yaratmıştı. Bütün bunların sonucu olarak da 25 Temmuz 1940 tarihinde “Türk-Alman Ticaret Antlaşması” imzalandı. Antlaşma ekonomik ilişkilerin normalleştirilmesini amaçlarken, çok tartışma yaratan krom ve savaş malzemesi satışı bu antlaşma kapsamına alınmadı. Ardından Hitler, Türkiye’nin kaygılarını gidermek amacıyla İsmet İnönü’ye, Alman birliklerinin Bulgaristan’da İngiltere’ye karşı alacağı önlemlerin Türkiye’ye karşı kullanılmayacağını ve Almanya’nın Türkiye’den herhangi bir toprak isteği bulunmadığını bildiren bir mektup gönderdi. Almanya, Türkiye’nin en azından savaşta tarafsız kalmasını istiyordu. Bunun sebebi, Sovyetlere karşı gerçekleşecek herhangi bir Alman saldırısında bölgenin güneyinin sakinliğinden emin olmaktı. Türkiye ise Almanya’nın kendisine saldırmaması için resmî bir güvence arıyordu. Bu arayış ve çıkar yakınlaşmasıyla birlikte 18 Haziran 1941 tarihinde “Türk-Alman Dostluk Antlaşması” imzalandı. Antlaşma, 10 yıl geçerli olmakla birlikte, Almanların Türkiye’nin Müttefiklerle ve Sovyetlerle imzaladığı antlaşmaların hükümlerine aykırı tavırlara zorlanmayacağını taahhütü içeriyordu. Böylece Türkiye’nin denge politikası sürecekti.

Yanıt Açıklaması: Öyle ki, sonunda iki taraf savaşın eşiğine geldiler.

Yanıt Açıklaması: Potsdam’da gündeme gelen en önemli konu Almanya’nın durumuydu. Taraflar Almanya’nın Nazizm’den ve askerden arındırılması, Nazi savaş suçlularının yargılanması için bir mahkeme kurulması konularında anlaştılar. Daha sonra Nürnberg’de kurulan mahkemede suçlular yargılandı. Doğusu SSCB, batısı ise Amerikan, Fransız ve İngilizler tarafından işgal edilmiş olan Almanya’da demokrasinin yerleşmesi konusunda bir oydaşma sağlandı.

Yanıt Açıklaması: Almanya'da demokrasinin sağlanması konusunda yapılan en önemli antlaşmadır.

Yanıt Açıklaması: Almanya - Fransa

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Filistin’deki Osmanlı yönetiminin sona ermesi Yahudi devletinin kurulmasının önündeki en önemli engeli kaldırdı.

Yanıt Açıklaması: Savaş sonrasında Orta Doğu’da yaşanan bu köklü değişim/dönüşümün bir benzeri de Asya kıtasında yaşandı. Öyle ki bu gelişmelerin çoğu günümüz uluslararası ilişkilerinde de belirleyici rol oynamaktadır. Güneydoğu Asya savaşın en dehşet verici olaylarına sahne olmuş ve neredeyse tamamı Japon işgaline uğramıştı. İşgalin sona ermesinden sonra yerel milliyetçi direnişçilerin çoğu bağımsızlık konusunda oldukça kararlıydılar. 1941’de Çin’de kurulan Viet Minh, 1944’te Ho fii Minh önderliğinde Vietnam’ın kuzeyinde denetimi eline geçirmişti. 1945’te Japon işgali sona erince kuzeyi Çin, güneyi İngiliz denetimine girdi. Viet Minh 1945’te Hanoi’de Demokratik Vietnam Cumhuriyeti’ni ilan etti. İngilizler 1946’da yönetimi Fransızlar’a bıraktı. Çin ise Fransa’nın ayrıcalık isteklerinden vazgeçmesi karşılığında kuzeyden çekildi. Böylece, Fransız Hind-İçin’i (Laos, Kamboçya ve Vietnam) savaştan sonra yeniden Fransız yönetimine bırakıldı ve 1949’da devlet başkanlığına Bao Dai getirildi. Vie Minh ise silahlı mücadeleden vazgeçmedi. Bu gerginlik ileriki yıllardaki Vietnam Savaşı’nı hazırlayacaktır. Filipinler 1946’da ABD’den bağımsızlığını kazandı.

Yanıt Açıklaması: Dönemin siyasal gelişmeleri ele alındığında en önemli olayın Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) XX. Kongresi olduğu görülmektedir. 14-25 Şubat 1956 tarihleri arasında çalışmalarını sürdüren XX. Kongre SSCB tarihinde bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilecek niteliktedir. İç politika açısından en önemli gelişme “Stalin’den arındırma süreci”nin resmen başlatılmasıydı. Ancak, Stalin’e karşı tavır almak o kadar da kolay değildi. Stalin ve Stalinizmin eleştirisi aynı zamanda rejimin eleştirisiydi. Ellili yılların ikinci yarısında SSCB ekonomisini, XX. Kongre’de tartışılan ve 27 Ağustos 1956 tarihinde SSCB Bakanlar Kurulu tarafından resmen açıklanan “dognat i peregnat Ameriku” (Amerika’yı yakala ve geç) politikası biçimlendirdi. Hruşov bu politikayı, “biz kapitalizmi bombayla yıkmayacağız. Kişi başına et, yağ, süt üretiminde ABD’yi yakaladığımızda kapitalizm en büyük darbeyi yiyecek” biçiminde özetliyordu. Kazakistan’ın kuzeyinde üretime açılan bâkir topraklardan (tselina) ilk ürün 1950’lerin sonunda alındı. Ekonomi alanındaki yeniden yapılanma girişimlerinin tümü “perestroyka”nın başlatıldığı anlamına geliyordu. 17-31 Ekim 1961 tarihlerinde toplanan SBKP XXII. Kongresi dönemin sonuna damgasını vurdu. Kongre’de “1970’te ABD’yi geçme”, “1980’de de komünizme geçme” kararı alındı. Fakat bu kararlar hiçbir zaman gerçekleşmeyecektir.

Yanıt Açıklaması:

Hitler’in Belçika’yı teslim aldığı günlerde aralarında on binlerce Fransız askerinin de bulunduğu kuzey tümenleri Dunkerque Limanı’ndan İngiltere’ye tahliye edilmeye başlanmıştı. Buna “Dinamo Operasyonu” denildi. 

Yanıt Açıklaması:

Genel olarak bakıldığında Sovyet isteklerinin altında güvenlik kaygısının yattığı söylenebilir. Türkiye açısından sonucu ise Batı Bloku’na kayması oldu. Türkiye, Soğuk Savaş içerisinde izlediği katı blok politikasını “Sovyet tehdidi” üzerine inşa etti. 

Yanıt Açıklaması: 1945

Yanıt Açıklaması: Konferansta alınan kararlar ise şu şekildeydi: Sovyetlerin üzerindeki baskının azaltılması için Sicilya’ya çıkarma yapılması ve Almanya’nın üzerindeki baskının arttırılması, Balkanlarda ikinci bir cephenin açılabilmesi için Türkiye’nin de savaşa katılması konusunda gerekli askerî düzenlemelerin yapılması, Almanya’nın gücü zayıflayınca Avrupa’da da bir cephe açılması ve Almanya, İtalya ile Japonya’nın “kayıtsız şartsız” teslim oluncaya kadar mücadeleye devam edilmesi gibi. Kazablanka Konferansı’nda müttefikler arasında siyasi birlik sağlanamamakla birlikte, stratejik açıdan uyumlu bir görüntü sergilendi.

Yanıt Açıklaması: Mançurya bölgesi Japon ekonomisini besleyen önemli bir damardı. Zira Japonya buradan yılda dokuz milyon ton kömür satın almaktaydı. Japonya bölgede başta Güney Mançurya Demir Yolu şirketi olmak üzere birçok şirket ve fabrika kurmuş, orman ve maden işletmelerini satın almış, böylece bölge kaynaklarını kendisine aktarmayı başarmıştı. Nitekim Japonya için bölge tamamen ele geçirilmesi gereken hayati bir yerdi. Bu durumun altında öncelikle 1929 büyük ekonomik krizi yatmaktaydı. Bir ada ülkesi olan Japonya’da ekonomik kriz dengeleri alt üst etmişti. Bununla birlikte ada coğrafyası artan nüfusu besleyecek durumda değildi. Böylece Japonlar kuzeydeki Mançurya topraklarını ekonomik krizden çıkmak için tek çare gibi görmeye başladılar.

Yanıt Açıklaması: Benito Mussolini, ekonominin kötü gidişatını iyi değerlendirdi ve 1919’da “savaş birliği” anlamına gelen Fascio di Combattimento’ya dayalı yeni bir siyasi hareket kurdu. Bu hareket iktidara ulaşmak için şiddet dâhil her yönteme başvurdu. Militanları sendikaların, sol-komünist grupların ve seçimle gelmiş devlet adamlarının üzerinde baskı kurarak bu kesimleri yıldırdı. iş yerlerini yakıp yıktı. Mussolini, bu aşırı sağcı sokak hareketini 7 Kasım 1921’de Partito Nazionale Fascista adıyla partileştirdi. Savaş birlikleri adı verilen sokak güçlerini “Kara Gömlekler” adıyla Partinin alt örgütü olarak yeniden yapılandırdı. Faşist Parti, Paris Barış Konferansı’nda küçük düşürüldüğünü öne sürdüğü İtalya’yı güçlendireceğini ve Roma İmparatorluğu’nun ihtişamlı günlerine geri dönüleceğini vaat etti. Yöneticiler ve anayasal kurumlar, faşizmi kontrol altına alamadı. Gittikçe güçlenen Faşist Parti ve onun alt örgütü Kara Gömlekliler, 28 Ekim 1922’de Napoli’den Roma üzerine bir yürüyüş düzenleyerek Hükûmeti tehdit etti. Hükûmet istifa etti.

Yanıt Açıklaması:

İspanya İç Savaşı, Milliyetçiler ve Cumhuriyetçiler olarak adlandırılan iki grup arasında geçti.Cumhuriyetçiler, köylülerden anarşistlere kadar farklı kesimlerden halktan oluşurken Milliyetçiler ise orduya dayandı.