OSMANLI TARİHİ (1566-1789) Dersi UZUN BARIŞ DÖNEMİ VE ÇÖKÜŞÜN BAŞLANGICI (1739-1789) soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: 1776-1779 Osmanlı-İran savaşları nasıl gelişmiştir ve bu savaşta Rusya’nın çıkarları ne yönde idi açıklayınız.


CEVAP: 1751’de Kerim Han Zend’in İran tahtına oturmasıyla, İran’da Zend Hanedanı dönemi başladı Kerim Han Zend, siyasî muhaliflerini bertaraf ettikten sonra yayılmacı bir dış politika takip etti. 1775’te Basra’yı kuşattı ve kuşatma on üç ay sürdü. On üç ay sonra Basra düştü ve bunun üzerine İstanbul’da 2 Mayıs 1776’da İran’a savaş ilan edildi. Bâbıâli, İran’ı doğudan da sıkıştırmak amacıyla Azerbaycan ve Gürcistan hanlarıyla irtibata geçti ve onlardan İran’a yardım etmeyeceklerine dair söz aldı. 1779’a kadar devam eden Osmanlı-İran savaşında Osmanlı tarafı bazı önemli başarılar elde etmesine rağmen Basra’nın geri alınması mümkün olmadı. Bunda Osmanlı komuta kademesi arasındaki anlaşmazlıklar kadar, Kerim Han Zend’in Rusya Çariçesi II. Katerina ile antlaşma yapması da etkili olmuştu. Kerim Han Zend ile II. Katerina arasında yapılan antlaşmaya göre Rusya Rumeli, İran da doğudan Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan edecek ve Osmanlı aynı anda birkaç cepheden sıkıştırılacaktı. Fakat bu antlaşma tam manasıyla hayata geçirilemedi. Kerim Han Zend, 1779’da Şiraz’da ölmesi üzerine İran’da taht kavgaları başladı ve bunu fırsat bilen dönemin Bağdat Valisi Hasan Paşa, Basra’nın yeniden Osmanlı hâkimiyetine girmesini sağladı.