CEVAP:

Sadrazam Mithat Paşa’nın tavassutuyla padişah olduğu için onun gölgesinde kalması, hükümdarlık alanını sınırlayan birinci etken olmuştur. İkinci etken ise, Kanûn­ı Esâsî’nin ilan edilmesi ve Meclis­i Mebûsân’ın açılmasıyla geleneksel hü­kümdarlık yetkilerinin sınırlandırılmasıdır. Bu iki gelişme ister istemez kendisini ikinci planda bırakmıştır. Sultan’ın bu iki engelden kurtulmasına ve dışişleri dâhil bütün devlet işlerini kendi uhdesine almasına yol açacak gelişmelerin asıl nedeni ise, 1877­-1878 Osmanlı­-Rus Harbi neticesinde alınan ağır mağlubiyet olmuştur.