CEVAP:

1908 Meclisinde 157 Türk, 54 Arap, 25 Arnavut,
22 Rum, 10 Ermeni, 9 Slav (6 Sırp+ 3 Bulgar) ve 4
Yahudi milletvekili görev yapmıştır. Pek çok kanuna imza
atan 1908 Meclis-i Mebusan’ı en verimli dönemini 1908-
1909 yılları arasındaki birinci yılında yaşamıştır. Bu
devrede Cumhuriyet Dönemi’nde de siyasi partiler kanunu
olarak uygulanan Cemiyetler (Siyasi Partiler) Kanunu,
Serseri Kanunu ve Toplantı Kanunu çıkartılmıştır. Açık ve
kapalı alanlarda yapılacak toplantıları düzenleyen Toplantı
Kanunu da demokratikleşme yönünde önemli bir adımı
oluşturmuştur. Bu yıl içinde gerçekleştirilen Anayasa
düzenlemeleri demokrasi yönünde atılan en önemli
adımlar arasındadır. 1876 Kanun-i Esasi’nin tamamen
değiştirilerek yeni bir Anayasa yapılması düşüncesi ile
yola çıkılmış ancak, 31 Mart Vakası sonrası zamanın
yetersizliği ve dünyaya bir an evvel meşruti bir hükûmet
olunduğunun gösterilmesi isteği bu düşünceden
vazgeçilmesine sebep olmuştur. 13 Nisan 1909 tarihinde
yaşanan 31 Mart Vakası (Rumi 31 Mart 1325) sonrası
Meclis-i Mebusan toplantılarına ara vermek zorunda
kalınmıştır. Çıkan isyan meclise de sirayet etmiş, ittihatçı
mebuslar meclisi terk etmek zorunda kalmıştır. Bu olayın
Selanik’te duyulması üzerine içlerinde Mustafa Kemal
Bey’in de (Atatürk) bulunduğu Hareket Ordusu İstanbul
üzerine yürümüştür. Hareket ordusunun İstanbul halkına
hitaben yayınladığı beyanname Mustafa Kemal Bey’in
kaleminden çıkmıştır.