ANAYASA I Dersi 1924 ANAYASASI soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: 1924 Anayasası’nın hangi yönüyle demokratik bir ruha sahip olduğu öne sürülebilir?


CEVAP: 1924 Anayasası genel olarak incelendiğinde, bu anayasanın demokratik bir ruha sahip olduğu öne sürülebilir. Ne var ki Anayasanın benimsediği demokrasi anlayışı, çoğulcu değil; çoğunlukçu demokrasi anlayışıdır. Kökleri J. J. Rousseau’nun düşüncelerine uzanan çoğunlukçu demokrasi anlayışı, genel iradenin her zaman için kamunun menfaatine ve iyiliğine yöneleceği varsayımına dayanmaktadır. Genel irade ise uygulamada, çoğunluğun iradesi olarak tezahür etmektedir. Bu nedenle, çoğunluğun iradesi de tıpkı genel irade gibi, her zaman için kamunun menfaatine ve iyiliğine yönelecektir. Bu bakış açısının doğal sonucu olarak genel iradenin tezahürü olan çoğunluk iradesini sınırlamaya ihtiyaç olmayacaktır. Çoğunlukçu demokrasi anlayışının bu varsayımı, gerçekçi temellere dayanmamaktadır. Her şeyden önce, genel iradenin her zaman için kamunun menfaatine ve iyiliğine yöneleceği tezi, ispatlanması mümkün olmayan bir düşünceyi ifade etmektedir. Öte yandan, çoğunluk iradesini sınırlamamak, çoğunluk gücü karşısında azınlıkta olanların menfaatlerini tamamen korumasız bırakan bir sistemin doğmasına yol açmaktadır. Bu anlayışa dayanan bir sistemde ise azınlıkta kalan grupların zamanla çoğunluğa dönüşmeleri; böylece, siyasal iktidarın seçimler gibi demokratik yöntemlerle el değiştirmesi yok denecek kadar zayıf bir ihtimaldir. Bu nedenle, çoğunlukçu demokrasi anlayışına dayanan bir sistem, zamanla çoğunluğun diktatörlüğüne dönüşme eğilimi sergileyebilecektir. Buna karşılık çoğulcu demokrasi, çoğunluk iradesinin sınırlanması, azınlıkta kalan grupların menfaatlerinin çoğunluk gücü karşısında korunması esasına dayanmaktadır. Bu nedenle çoğulcu demokrasilerde çoğunluğun gücü sınırsız olmadığı gibi, azınlıkların çoğunluğa dönüşme olasılığı her zaman için mevcuttur. Buna bağlı olarak siyasal iktidarın seçimler gibi demokratik yöntemlerle el değiştirmesine de herhangi bir engel yoktur. Öte yandan, çoğulculuk esasına dayanan bir anayasa düzeninde çoğunluk iradesi, karar alma sürecini tek başına belirlememekte; azınlıkta yer alan gruplara da bu süreçte etkili olabilecekleri çeşitli vasıtalar sunulmaktadır.