TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ Dersi TEK PARTİ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE (1923-1950) soru detayı:
SORU: 1924 Anayasası’nın Uygulanması nasıldır?
1924 Anayasası’nın Uygulanması nasıldır?
CEVAP: 1961’de yeni bir anayasa yapılıncaya kadar, bir başka deyişle hem tek parti döneminde hem de 1945’te çok partili düzene geçildikten sonra yürürlükte kalan ve bütün eksikliklerine rağmen çoğulcu bir düzen için elverişli bir çerçeve çizen 1924 Anayasası, Tek Parti Dönemi boyunca, ağırlıklı olarak da 1927 seçimlerinden sonra, 1921 Anayasası’nın aksine, uygulanmayan ve kâğıt üzerinde kalan bir anayasa olmuştur. Tek Parti Dönemi’nde, 1924 Anayasası’na hiç yansımayan şeflik sistemi, dönemin tek partisi olan CHP’nin tüzük ve programlarında resmîleşmiş; parti başkanı ve aynı zamanda cumhurbaşkanı olan Atatürk ve İnönü’yü büyük yetkilerle donatırken Meclisin ve onu oluşturan milletvekillerinin yetkilerini alabildiğine daraltan
bu tüzük ve programlar, dönemin gerçek anayasaları hâline gelmiştir.
1961’de yeni bir anayasa yapılıncaya kadar, bir başka deyişle hem tek parti döneminde hem de 1945’te çok partili düzene geçildikten sonra yürürlükte kalan ve bütün eksikliklerine rağmen çoğulcu bir düzen için elverişli bir çerçeve çizen 1924 Anayasası, Tek Parti Dönemi boyunca, ağırlıklı olarak da 1927 seçimlerinden sonra, 1921 Anayasası’nın aksine, uygulanmayan ve kâğıt üzerinde kalan bir anayasa olmuştur. Tek Parti Dönemi’nde, 1924 Anayasası’na hiç yansımayan şeflik sistemi, dönemin tek partisi olan CHP’nin tüzük ve programlarında resmîleşmiş; parti başkanı ve aynı zamanda cumhurbaşkanı olan Atatürk ve İnönü’yü büyük yetkilerle donatırken Meclisin ve onu oluşturan milletvekillerinin yetkilerini alabildiğine daraltan
bu tüzük ve programlar, dönemin gerçek anayasaları hâline gelmiştir.