TÜRK İDARE TARİHİ Dersi CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE (1923-1960)YÖNETİM YAPISI soru detayı:

CEVAP:

Memuriyetin niteliğini artırmak için sergilenen reformlar açısından 1926 bu tam bir milattır. Söz konusu tarihte ilan edilen 788 sayılı “Memurin Kanunu” ile maaş dışında kamu çalışanlarının tüm haklarını kapsayan ve dört sene uygulamada kalan bir çerçeve yasa ilan edilmiştir. Yasayı hazırlayanlar mevcut gelenekten kendilerini çok koparamamakla beraber Kıta Avrupası’ndaki gelişmelerden de habersiz olmadıklarını ortaya koymuşlardı. 1876 Anayası’ndan beri arkasında durulan kadro güvencesinin sağlamlaştırılması belki de yasanın en önemli kazanımıydı. Doç. Aslan, yasayla memurlara yönelik dört önemli ayrım getirildiğini belirtmektedir. Bunların ilki, kişinin memur olarak tanımlanması için öncelikle devlet hizmeti vermesi gerektiğidir. İkincisi, statünün kayıt altına alınması ancak sicile geçirilmesi ile gerçekleşmektedir. Abdülhamid Dönemi’nde mabeyn görevlilerinin sicil dışında tutulması belki de en çok maaş bağlamında önem taşımaktadır. Çünkü sicile kaydedilmeyen memur otomatikman Barem Yasası’ndan yani maaş evreninden de çıkarılmış olacaktır. Memuriyeti belirleyen bir diğer ayrım maaşının kaynağıdır. Kurum bütçesinin genel (katma bütçe) ve özel olarak değişmesi de çalışanların statüsünü değiştirmiştir. Örneğin belediye personeli memur olarak kabul edilmezken, Cumhuriyet’in ilk yıllarında il özel idarelerine bağlı olarak çalışan öğretmenler “memur” statüsü altında tanımlanmışlardı. 788 sayılı Yasa’yla son ayrım memur müstahdem arasına çizilmiş ve memura yasalar silsilesiyle teminat altına alınan maaş verilirken, müstahdemlere bütçe koşulları veya bireysel sözleşmeye dayanan “ücret”in dağıtılması uygun bulunmuştu.