ANAYASA II Dersi OLAĞANÜSTÜ YÖNETİM USULLERİ soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: 25.10.1983 tarih ve 2935 sayılı Olağanüstü Hal ile 13.05.1971 tarih ve 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunlarında yer alan ve yargı denetimini engelleyen başlıca hükümler nelerdir?


CEVAP: Olağanüstü yönetim usulleri, kamu gücünün hukukun dışına çıkarak keyfi hareket etme imkânını elde ettiği dönemler olmayıp, hukukun sınırları içinde kalmaya özen gösterdikleri; ancak, idari makamların normal dönemlere kıyasla daha geniş yetkiler kazandığı, hak ve özgürlüklerin de normal dönemlerden farklı bir kayıtlama rejimine tâbi olduğu rejimlerdir. Bu nedenle hukuk devletine dayanan bir sistemde olağanüstü yönetim usulleri altında kamu makamları tarafından yürütülen işlemlerin de hukuka uygun olması zorunludur. Bu zorunluluk ise ancak yargı denetimiyle sağlanabilecektir. Böyle olmakla beraber gerek 25.10.1983 tarih ve 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanununda gerekse 13.05.1971 tarih ve 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununda yargı denetimini engelleyen bazı hükümler mevcuttur. 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanununun 33. maddesi Bu Kanun ile İçişleri Bakanına, Olağanüstü Hal Bölge Valisine, il valilerine tanınan yetkilerin kullanılması ile ilgili idari işlemlere karşı açılacak davalarda, yürütmenin durdurulmasına karar verilemez hükmüne yer vermiştir. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun ek 3. maddesinde de yargı denetimini ortadan kaldıran benzer bir hüküm yer almaktadır. Ek 3. maddeye göre: Bu Kanunla sıkıyönetim komutanlarına tanınan yetkilerin kullanılmasına ilişkin idari işlemler hakkında iptal davası açılamaz. Şahsi kusurları nedeniyle hukuki sorumlulukları ileri sürülemez. Bu hüküm, Kanuna, Milli Güvenlik Konseyi yönetimi tarafından 14.11.1980’de eklenmiştir. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun ek 3. maddesi, Anayasanın 2. maddesinde yer alan hukuk devleti ile idari yargı yolunu düzenleyen 125. maddesine aykırıdır. Bu anayasaya aykırılık sorununun Anayasa Mahkemesinin vereceği bir iptal kararıyla giderilmesi gerekirdi. Ne var ki Anayasanın geçici 15. maddesi, MGK tarafından kabul edilen hukuki tasarrufların Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenmesini engelleyen bir hükme yer vermiştir. Geçici 15. maddenin son fıkrasında yer alan bu hüküm, 2001’de ilga edildiğinden 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun ek 3. maddesinin Anayasa Mahkemesince denetlenebilmesi mümkün hale gelmiştir. Ne var ki bu denetimin ancak somut norm denetimi yoluyla yapılabileceğini unutmamak gerekir.