SORU: 25 Ekim 1917’de Bolşeviklerin silahlı darbe yöntemi ile iktidara gelmesi İdil-Ural bölgesindeki Türk halklarının siyasal gündemini ne yönde değiştirmiştir?
CEVAP: Kazan’da Temmuz 1917’de ilan edilen (Rusya Müslümanlarının kültürel özerkliği) prensibini hayata geçirmek üzere çalışmalar sürdürülürken, diğer taraftan çeşitli toplantılar düzenleyerek yeni siyasi koşulların değerlendirilmesi yapılır. Sonuçta Rusya’da siyasal ortamın belirsiz olduğuna ve güçlü bir iktidarın bulunmadığına dikkat çekilerek gecikmeden bir TürkTatar hükûmetinin kurulması gerektiği fikri ortaya atılır. Haziran 1917’den itibaren şekillenmeye başlayan ve Zeki Velidi’nin başını çektiği Başkurtçuluk hareketi de bu arada hız kazanır. Başkurtlar, 16 Kasım’da Başkurdistan’ın özerkliğini ilan ederek milli Başkurt hükûmetini kurmak üzere harekete geçerler. Bununla birlikte, Zeki Velidi 20 Kasım’da Ufa’da toplanan TürkTatar Millet Meclisi’ne de milletvekili seçilir ve oturumlara katılır.
