YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II Dersi Osmanlı’da Muhalefetin Doğuşu soru detayı:

CEVAP:

Yazıda dikkati çeken noktalardan birisi, hemen başta dertlerinin hanedanı devirmek olmadığını dile getirmeleridir. Niyetleri ve amaçları şunlardır: Amacımız düzenin sürdürülmesi için gerekli olduğuna inandığımız hanedanı devirmek değil, barış içinde zafere ulaşmasını dilediğimiz ilerleme (terakki) kavramını aşılamaktır. Mottomuz (ilkemiz) düzen ve ilerleme (intizam ve terakki)dir. Şiddet yoluyla elde edilen imtiyazlar karşısında dehşet duyarız. Şu ya da bu eyalet için değil, bütün imparatorluk için, tek bir millet için değil, Musevî, Hristiyan ve Müslüman bütün Osmanlılar için ıslahat istiyoruz. Medeniyet yolunda ilerlemek dileğindeyiz, ancak amacımızın Osmanlı unsurunu güçlendirmek ve kendi varoluş koşullarına saygı beslemek şartıyla ilerlemek olduğunu kesinlikle bildiririz. Doğulu medeniyetimizin özelliğini korumaya ve bu nedenle, Batıdan yalnızca bilimsel evriminin gerçekten hazmedilebilecek ve halkları hürriyet yolunda ilerletecek nitelikteki genel sonuçlarını almaya kararlıyız… Osmanlı otoritesi yerine yabancı güçlerin dolaysız olarak müdahale etmeleri teklifine karşıyız. Bu, bir çeşit bağnazlık olarak nitelenmelidir, zira bizler dinin kişisel bir sorun olduğu kanısındayız; bizleri böyle düşünmeye yönelten medeni ve millî gururumuzun doğurduğu ve kanuni hakkımız olan bir duygudur. (Raumsaur, 1972, s. 40-41)