AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI Dersi Afet Ekonomisi ve Afetlerin Ekonomi Üzerindeki Doğrudan Etkileri soru detayı:

CEVAP:

İnsan toplulukları için can ve mal kaybına yol açan olağan dışı olaylar olan afetler tarih çağları
boyunca insanların ilgisini toplamıştır. Ancak günümüzde bu ilginin çok daha büyük boyutlu olduğunu ve kısa sürede yaygınlaşabildiğini görmekteyiz. Bunun en önemli nedeni küreselleşme olgusudur. Özellikle kitle iletişim teknolojilerindeki olağanüstü ilerleme nedeniyle dünyanın herhangi bir bölgesinde meydana gelen bir olay birkaç saat ve hatta bazen birkaç dakika içinde tüm dünyada duyulabilmektedir. Afetlere müdahale etme hızı da son derece yükselmiştir. Burada da ulaşım teknolojilerindeki olağanüstü ilerlemeler etkili olmaktadır. Afetler sonrasında afet yaşanan bölgeye ulaşma ve yardım götürme süresi de yine birkaç saate veya birkaç güne kadar inmiştir. Küreselleşme süreci dünya ekonomilerinin bütünleşmesini sağladığı için afetlerin oluşturduğu ekonomik etkiler sadece afetin yaşandığı ülkeyi değil o ülkenin ekonomik ilişki içinde bulunduğu ülke ve bölgeyi de olumsuz etkilemektedir. Örneğin doğalgaza dayalı bir enerji sistemi kullanan
bir ülke doğalgazı temin ettiği ülkede yaşanan bir doğal afetin etkilerini çok güçlü bir şekilde hissedebilmektedir. Afetin yaşandığı ülkeye yoğun bir ihracat hacmi olan bir ülkenin ekonomisi, afet yaşanan ülkenin ekonomisi sarsılıp millî gelirinin düşmesinden olumsuz yönde etkilenmektedir. Dolayısıyla doğal afetler ülkelerin ekonomilerini oldukça olumsuz yönde etkilemektedir. Ekonomi bilimin bir alt disiplini olan “afet ekonomisi”, bu gerçeklerden yola çıkan ekonomistlerin uğraş alanı olarak giderek belirginleşmektedir. Doğal afetlerin psikoloji, fizik, jeoloji, sosyoloji, meteoroloji gibi sayıları daha artırılabilecek çok sayıda bilim dalıyla ilişkili olduğu da bilinmektedir. Ekonomi biliminin saydığımız bu bilim dallarından her biriyle ilişkili olduğu giderek daha çok anlaşıldığı için doğal afetlerin ekonomi bilimiyle ilişkileri de son derece karmaşık bir alt disiplin ağını içermektedir. Herhangi bir ekonomi alt disiplinin tanımı ekonominin genel tanımından çok farklı olamaz.
Kıt kaynaklar ile sonsuz ihtiyaçlar arasında dengenin nasıl kurulacağını inceleyen ekonomi bilimi,
afetler söz konusu olduğunda da aynı dengenin nasıl kurulacağını inceler. Afet ekonomisi, afetlerin
hem öncesini hem de sonrasını kapsayan ekonomik sorunları inceler. Afetlerin öncesinde yapılan
hazırlıklar kadar afet sırasında ve sonrasındaki tüm faaliyetlerin ekonomik boyutları vardır. Dolayısıyla afet ekonomisi, afetlerin önlenmesi ve afetlere hazırlık aşaması ile afetler sonrasında yaşanan can ve mal kayıplarının etkilerinin giderilmesi aşamasında kıt kaynakların en uygun şekilde nasıl kullanılması gerektiğini inceleyen bilim dalıdır. Afetlerde yaşanan can kayıpları ve/veya yaralanmalar bir ülkenin beşeri sermaye seviyesini olumsuz etkiler. Aynı şekilde doğal afetler nedeniyle bir ülkenin üretken sermaye stoku azalırken mevcut üretken sermayenin de verimlilik düzeyi azalır. Doğal afetler ülkelerin millî gelirini, dolayısıyla tüketimini de olumsuz etkiler. Bu arada belirmek gerekir ki doğal afetler ekonomiyi yok etmez, ancak ekonomik işleyişi bozar (Schramm ve Dries, 1986). Elbette doğal afetlerin ekonomiyi etkileme şekilleri afet türlerine göre de farklılaşmaktadır. Bir tsunaminin ekonomiyi etkileme mekanizması, deprem veya yanardağ
patlamasından farklıdır. Öte yandan afetlerin ekonomiyi etkileme şiddeti de ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye değişmektedir. Gelişmiş, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde afetler farklı ölçüde etkileme kapasitesine sahipken ülkelerin coğrafi şartları ve yeryüzü şekilleri de afetlerin etki mekanizmalarını değiştirebilmektedir.