CEVAP:

Afetler, “çeşitli doğa olaylarının sebep olduğu yıkım, felaket ve bela” lardır. Yirmi birinci yüzyılın
afetler çağı olacağı söylenmektedir. O halde afetlerin muhtemel etkileri ivedilikle araştırılmalıdır. Bir
doğa olayının afet sayılabilmesi için ölüm ve yaralanmalara yol açması ve insanların fiziksel ve sosyal varlıklarına zarar vermesi gerekir. Bu bağlamda insanların yaşamadığı bir yerdeki deprem, sel ve benzeri doğa olaylarına afet diyemeyiz. Uluslararası Afet Veri Tabanında (EM-DAT) bir olayın afet olarak tanımlanabilmesi için şu kriterlerden en az birinin gerçekleşmesi gerekir (Guha vd., 2012’den
aktaran Yılmaz, 2013: 5):
• Rapor edilmiş 10 veya daha fazla sayıda can
kaybı
• Rapor edilmiş 100 veya daha fazla sayıda
etkilenen nüfus
• Acil durum deklarasyonunun yapılmış olması
• Uluslararası yardımın istenmiş olması.
Geniş kapsamlı bir afet tanımı yapmak gerekirse şu tanımdan yararlanabiliriz: “İnsanlar için fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel kayıplar doğuran, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen, etkilenen topluluğun yerel imkân ve kaynaklarını
kullanarak baş edemeyeceği doğa veya insan kökenli olayların sonuçlarına afet denir” (Kalkınma
Bakanlığı, 2014: 3). Afetlerin kaynağını “tehlike”ler oluşturur. İngilizce “hazard” kelimesinin karşılığı olan “tehlike”, gerçekleşmesi durumunda can ve/veya mal kaybına neden olma ya da çevresel zarar verebilme potansiyeli olan olayları tanımlamak için kullanılır. Bu çerçevede deprem, sel veya tayfun tehlikesinin ekonomik ve sosyal kayıp oluşturması ve mevcut olanaklarla baş edilemeyecek duruma dönüşmesi halinde tehlike afete dönüşmektedir. Dolayısıyla burada “zarar görebilirlik” kavramı da gündeme gelmelidir. Zarar görebilirlik (vulnerability) tehlike sonrasında ortaya çıkabilecek fiziksel, sosyal ve ekonomik zarar, hasar ve kayıpların ölçüsüdür. Her tehlike afete dönüşmeyebilir, toplum afetin etkilerine direnç gösteriyorsa afetin etkileri beklendiği kadar yüksek olmaz. Bu bağlamda AFET = TEHLİKE x ZARAR GÖREBİLİRLİK şeklindeki formülü kullanabiliriz.