CEVAP:

Asıl adı Hovsep Vartanyan olan Vartan Paşa tarafından Ermeni harfleriyle 1851’de Türkçe yazılan Akabi Hikyayesi (Hikâye), Muhayyelât’tan sonra baskısı yapılan anlatıların ilkidir. Eser, A. Tietze’nin çabalarıyla ancak 1991’de gün ışığına
çıkarılabilmiştir. Tietze’nin “Türkiye’de yazılmış ve basılmış bu hakiki ilk modern roman” (Vartan Paşa, 1991: X) dediği Akabi Hikyayesi, sadece bu özelliği ile değil, döneminin İstanbul Ermenilerinin yaşayışına tanıklık etmesi bakımından da önemli bir kaynak durumundadır. Akabi Hikyayesi olay örgüsü bakımından basit bir anlatı olmasına rağmen sadece başkişilerin serüvenlerinin aktarılması esere renkli bir yapı kazandırır. Eserde mezhepler arasındaki düşmanlığın kurbanı olan Akabi ile Hagop’un aşkı anlatılır. Ailelerin araya girerek iki âşığın kavuşmalarını engellemeleri, trajik sonu hazırlar. Shakespeare’in Romeo ve Juliet’inden izler de taşıyan Akabi Hikyayesi, XIX. yüzyıl Fransız romantik eserlerinin etkisinde kaleme alınmıştır.