İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ Dersi ALEVÎLİK VE BEKTAŞÎLİK soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Alevilikte ‘’adab-erkan’’ ne demektir?


CEVAP: Adab-erkan bir çeşit tarikat nizamnamesi, yol mensuplarının “insan-ı kâmil” oluncaya kadar uymaları gereken kurallar diye de anılabilir. Kızılbaş Alevîlik ve Bektaşîlik’te büyük benzerlikler taşımakla birlikte belli ölçüde farklılıklar da bulunmaktadır. Alevîlik’te diğer bir ifadeyle Kızılbaşlık’ta yani Erdebil merkezli ocaklarda erkân 16. yüzyılda Buyruk’la birlikte son şeklini almış, ocaklara göre bazı farklılıklar bulunmakla beraber ciddi bir değişiklik olmadan günümüze kadar gelmiştir. Bu bakımdan denilebilir ki bu yapının temel erkânı kitabı Buyruk olup yolun bütün nizamnamesi bu eserde kayıtlıdır. Ancak eserin değişik versiyonlarının bulunması, zaman içinde eser üzerinde tasarruflarda bulunulmuş olması ocaklar arasında bazı detay konularda küçük farklılıkların oluşmasına yol açmıştır. Bektaşîliğe gelince, yine 16. yüzyılda Balım Sultan’ın tarikatta genel bir ıslahat ve düzenleme ile erkânı belirlediği genellikle kabul edilmektedir. Ancak zaman içinde Dedegân ve Babagân Bektaşîleri arasında bazı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Bunlar Babalar tarafından kaleme alınmış “erkânnâme” adı verilen onlarca eserde ayrıntılı biçimde açıklanmıştır.