CEVAP:

Âli Paşa’ya göre İslam devletini ve milletini kurtarmak için ufak tefek sakıncalara bakılmamalıdır. Asıl olanı korumak için ayrıntılardan belli bir dereceye kadar fedakârlık etmek gerekmektedir. Osmanlı Devleti’nin karşı karşıya bulunduğu felaketler karşısında, “devlet gemisini kurtarmak için bir yük atmakta” duraklamamalıdır. Bir başka ifadeyle “en az kötüyü benimsemek hükmünde” (ehven-i şer) olan bu tedbirler benimsenmezse İslam devletlerinin en büyüğünün varlığı tehlikeye girer. İslam devleti çöker ve İslam milleti istiklalini kaybeder. “Devlet- Aliyye’ye bir hal olursa, din ve milletimiz tamamen sahipsiz kalır ve birliği berbat olur. Bu nedenle şimdiki durumumuzu bulunduğumuz yüzyılın gereklerine elden geldiğince eriştirmek farz derecesini geçmiştir” diye düşünür.