CEVAP:

Anadolu’da telif edilen ilk eser ise, Malazgirt Zaferi’nden 30 sene kadar sonra, Danişmendliler’in Kayseri Dizdarı olan İbnü’l-Kemal İlyas b. Ahmed’in Kayseri’de Farsça yazıp Danişmendliler’in kurucusu Gümüş-Tigin Ahmed Gazi’ye sunduğu Keşfü’lakabe’dir. Astronomiye dair olan eserin, “giriş” bölümünden anlaşıldığına göre, asıl konusu felsefedir. Ancak yazar, bazı metafizik düşünce ve görüşlerini astronomik gerçeklermiş gibi göstermek amacıyla, konuya giriş mahiyetinde coğrafî ve astronomik bilgiler de vermiştir. Mikail Bayram tarafından yayımlanan eser, dört “makale/bölüm”den oluşmaktadır. Birinci bölüm, madde âleminin şekli ve yer kürenin hareketsiz olduğu ve dört ana unsurun yani toprak, hava, su ve ateşin varlıklarının ispatı hakkındadır. İkinci bölüm, cennet ve cehennemin hüviyetiyle ilgilidir. Üçüncü bölüm, insan ruhunun mahiyeti; dördüncü bölüm ise, insan ruhunun saadeti ve hikayetiyle alakalıdır.