CEVAP: 1. Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları (m.41) Anayasamızın 41’nci maddesinin 12 Eylül 2010 tarihli halkoylamasıyla onaylanan 5982 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunuyla değiştirilen yeni şekline göre her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır. 2. Çalışma, Sözleşme ve Özel Teşebbüs Kurma Hürriyeti (m.48) Anayasamızın 48’inci maddesine göre herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir. Böylece 48’inci maddeyle çalışma hürriyeti, sözleşme hürriyeti ve özel teşebbüs kurma hürriyeti tanınmıştır. Bunlar birer ekonomik hak niteliğindedir. 3. Çalışma Hakkı ve Ödevi (m.49) Anayasamızın 49’uncu maddesine göre, çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır. 4. Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı (m.50) Anayasamızın 50’nci maddesine göre kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve ruhî yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar. Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir. 5. Sendika Kurma Hakkı (m.51) Anayasamızın 51’inci maddesine göre çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Burada iki hususa dikkat çekmek gerekir. Bir kere sendika kurma hakkı sadece işverenlere ve işçilere değil, bütün çalışanlara tanınmıştır. 6. Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu Sözleşme Hakkı (m.54) İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler. 12 Eylül 2010 tarihli halkoylamasıyla onaylanan 5982 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunuyla memurlar ve diğer kamu görevlilerine de toplu sözleşme yapma hakkı tanınmıştır. Uyuşmazlık halinde kuruluşu kanunla belirlenecek olan Kamu Görevlileri Hakem Kurulu karar verir. 7. Grev Hakkı ve Lokavt (m.54) Anayasamızın 54’üncü maddesine göre toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler grev hakkına sahiptirler. Bu hakkın kullanılmasının ve işverenin lokavta başvurmasının usûl ve şartları ile kapsam ve istisnaları kanunla düzenlenir. Öncelikle belirtelim ki, grev hakkı bütün çalışanlara değil, sadece işçilere tanınmıştır. Dolayısıyla memurlar grev yapma hakkına sahip değildir.