MEDENİ USUL HUKUKU Dersi Yargıda İnsan Kaynağı, Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı soru detayı:
SORU: Anayasanın, mahkemelerin bağımsızlığını düzenleyen 138. maddesini takip eden 139 ve 140. maddelerinde, bağımsızlığı güvence altına almaya yönelik hususlar nelerdir?
Anayasanın, mahkemelerin bağımsızlığını düzenleyen 138. maddesini takip eden 139 ve 140. maddelerinde, bağımsızlığı güvence altına almaya yönelik hususlar nelerdir?
CEVAP: Söz konusu güvenceleri şöylece sıralamak mümkündür:
• Hâkimler (ve savcılar) azlolunamazlar (AY m. 139, I).
• Hâkimler (ve savcılar), kendileri istemedikçe, Anayasada belirtilen yaştan önce emekliye sevkedilemezler (AY m. 139, I). Bu yaş, Anayasanın 140. maddesinin 4. fıkrasında altmış beş olarak belirlenmiştir.
• Hâkimler (ve savcılar), bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun bırakılamazlar (AY m. 139, I).
• Mesleğe kabul, tayin, terfi, denetim, disiplin ve meslekten çıkarma işleri bağımsız bir organ olan Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından yerine getirilir. (AY m. 159, VIII).
• Hâkimlerin (ve savcıların) nitelikleri, atanmaları, hakları ve ödevleri, aylık ve ödenekleri, meslekte ilerlemeleri, görevlerinin ve görev yerlerinin geçici veya sürekli olarak değiştirilmesi, disiplin işlemleri, meslekten çıkarmayı gerektiren suçluluk veya yetersizlik halleri, meslek içi eğitimleri gibi, mesleğin yürütülmesiyle ilgili bütün hususlar ve özlük işleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir (AY m. 140, III).
Söz konusu güvenceleri şöylece sıralamak mümkündür:
• Hâkimler (ve savcılar) azlolunamazlar (AY m. 139, I).
• Hâkimler (ve savcılar), kendileri istemedikçe, Anayasada belirtilen yaştan önce emekliye sevkedilemezler (AY m. 139, I). Bu yaş, Anayasanın 140. maddesinin 4. fıkrasında altmış beş olarak belirlenmiştir.
• Hâkimler (ve savcılar), bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun bırakılamazlar (AY m. 139, I).
• Mesleğe kabul, tayin, terfi, denetim, disiplin ve meslekten çıkarma işleri bağımsız bir organ olan Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından yerine getirilir. (AY m. 159, VIII).
• Hâkimlerin (ve savcıların) nitelikleri, atanmaları, hakları ve ödevleri, aylık ve ödenekleri, meslekte ilerlemeleri, görevlerinin ve görev yerlerinin geçici veya sürekli olarak değiştirilmesi, disiplin işlemleri, meslekten çıkarmayı gerektiren suçluluk veya yetersizlik halleri, meslek içi eğitimleri gibi, mesleğin yürütülmesiyle ilgili bütün hususlar ve özlük işleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir (AY m. 140, III).