CEVAP:

Arap Birliği’nin kurucu metni, 22 Mart 1945’te Kahire’de altı devlet (Mısır, Irak, Ürdün, Lübnan, Suudi Arabistan ve Suriye) tarafından imzalanmış- tır. Aynı yıl Yemen’in de katıldığı örgütün üye sa- yısı zamanla 22’ye çıksa da, 2011’de kuruculardan Suriye’nin üyeliğinin “hükümetin siyasi muhale- fete yönelik acımasız yöntemler uygulaması nede- niyle” askıya alındığı açıklanmıştır. Ağustos 2017 itibariyle örgütün 21 üyesi şunlardır: Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Cibuti, Fas, Fi- listin, Irak, Katar, Komor Adaları, Kuveyt, Libya, Lübnan, Mısır, Moritanya, Oman, Somali, Sudan, Suudi Arabistan, Tunus, Ürdün ve Yemen.

Kurucu metninde bağımsız tüm Arap devlet- lerinin örgüte üye olma hakkının olduğu belirtil- mekte ve isteyen Arap devletinin üyelik talebinin Genel Sekreterlik’e kayıt ettirebileceği ve takip eden ilk toplantıda da Konsey’e sunabileceği hük- me bağlanmaktadır (madde 1). Dolayısıyla, örgüt üyeliğinin “başvuran” Arap devletleri için herhangi bir kabule ya da onaya tâbi olmadan (bir hak ola- rak) kendiliğinden gerçekleştiği kabul edilebilir.

Örgüt üyeliğinden Konsey’e bir yıl önceden haber vermek kaydıyla ayrılmak mümkündür (madde 18). Ayrıca Konsey’in kurucu metinden kaynaklanan yü- kümlülükleri yerine getirmediğine diğer tüm üyelerin oybirliğiyle karar verdiği bir devletin üyelikten atılma- sı da mümkündür (madde 18). Nitekim İsrail’le 1979 Camp David Anlaşması’nı imzaladığı için üyelikten çıkarılan Mısır, 1989’da tekrar üye olmuştur.

Öte yandan, kurucu metinde bu yönde açık bir hüküm olmasa da, örgüt üyeliğinin askıya alın- ması uygulamasına da rastlanmaktadır. Nitekim Mart 2011’de Libya’nın üyeliğinin askıya alındığı duyurulmuştur. Kaddafi’nin Arap Birliği’ni gay-

rimeşru ilan etmesine neden olan bu kararın ge- çerliliği Kaddafi’nin devrilmesiyle kurulan Geçiş Yönetimi’nin tanınmasıyla bir anlamda son bulmuş ve Libya’nın tam üyeliğinin devam ettiği ilan edil- miştir. Benzer şekilde, 2011’de iç savaşın başladığı Suriye ve Yemen’in üyeliklerinin askıya alınması da gündeme gelmiş, Suriye, Lübnan ve Yemen’in aleyh- te oy kullandığı, Irak’ın da çekimser kaldığı oylama sonrasında Suriye’nin üyeliğinin askıya alındığı du- yurulmuştur. Her ne kadar 2013’te Suriye’yi Arap Birliği’nde Suriye Ulusal Koalisyonu’nun temsil ede- ceği açıklansa da, kısa süre sonra Suriye muhalefeti kurumsal yapılanmasını sağlayana kadar Suriye kol- tuğunun boş kalacağı ilan edilmiştir.

Arap Birliği’nin dört gözlemci üyesi ise şunlar- dır: Brezilya, Eritre, Hindistan ve Venezuela.