CEVAP:

Klasik iktisatçılar emek-değer teorisini değerin (fiyatın) nasıl belirlendiğini açıklamak için kullanırken Marx bu teoriyi değerin emek tarafından yaratıldığı fakat emeğin kapitalist toplumlarda burjuvazi tarafından sömürüldüğünü ortaya koymak için kullanmıştır. Malların üretiminin koordinasyonunu sağlayan kişi kapitalistir ve üretmek için iş gücünün emeğine ihtiyaç duyar. Bunun için emeğini satmak isteyen işçileri arar ve bunlarla sözleşme yapma yoluna gider. Ödediği ücret karşılığında kapitalist, işçinin sunması gereken emeği satın almış olur. Bu, işçinin kapitaliste kullanım değeri hakkını vermesidir. İş gücünün emeği kullanıldıkça tükeneceğinden her seferinde yeniden üretilmesi, bir başka deyişle emeğin hayatını idame ettirebilmesi gerekecektir. İşte sözleşmede belirlenen ücret, işçinin hayatını idame ettirebilmesini sağlayacak geçimlik ücret düzeyidir.
İş gücü kapitalist tarafından tüketildikçe, bu tüketimin iki yansıması görülür: Birincisi, emek tüketildikçe yeni mallar üretilir. Öte yandan emeğin kullanımı sonrasında bir de artı değer ortaya çıkar. Marx’a göre her toplumda emeğin kullanımı sonucu üretilen mal ve hizmetlerin piyasa değeri, o malların üretilmesinde kullanılan emeğe ödenecek ücretten (sosyal maliyetten) daha büyüktür. Yani üretilmiş mal ve hizmetlerin satılması sonucu kapitalistlerin toplam hâsılatı emeğe ödeyecekleri maliyetten daha büyüktür. Toplam satış hâsılatı ile sosyal maliyet arasındaki bu fark Marx tarafından “artı değer” olarak adlandırılır. Artı değer Marx’a göre emek tarafından yaratılır fakat üretim araçlarının sahipliğine sahip olmadığından dolayı bu artı değer kapitalistler tarafından emekten alınır/ çalınır. Bu emeğin sömürüldüğünün göstergesidir.
Marx, sermayenin emek gücüne dönüşen kısmına değişken sermaye; tüm materyal ve emeğin kullandığı araçlara dönüşen kısmına da sabit sermaye
adını verir. Değişken sermayenin değeri, üretim süreci boyunca değişebilirken sabit sermayenin değeri üretim süreci boyunca aynı kalır. Sömürü oranı, artık değerin kullanılan değişken sermaye ile ilişkisinden ortaya çıkar. Kapitalist
için önemli olan sömürü oranının artırılmasıdır. Bu oranın artması için: Ya ödenen ücret sabit iken işçilerin daha fazla saat çalıştırılması sağlanmalıdır ya da malların üretilebilmesi için gereken emek-zamanı süresi azaltılmalıdır.