XVII. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI Dersi Sebk-i Hindî ve Nailî soru detayı:
SORU:
Aşağıdaki beyitte Nailî’ye kadar hiç bir şairde görülmemiş hangi özelliği görmekteyiz?
Leb-i şûh-ı nigâh-ı çeşmün oldukça terennüm-sâz
Eder her cünbiş-i müjgânı bir nakş-ı füsûn peydâ
CEVAP:
Aşağıdaki beyitte ifade edildiği tarzda kirpiklerin saz çalıp yan bakışın şarkı söylemesi Nailî’ye kadar hiçbir şairde rastlanmamış bir mazmundur:
Leb-i şûh-ı nigâh-ı çeşmün oldukça terennüm-sâz
Eder her cünbiş-i müjgânı bir nakş-ı füsûn peydâ
Gözünün yan bakışının şuh dudağı şarkı söylemeye başladıkça, kirpiklerinin her kıpırdanışı sihirli bir beste ortaya çıkarır.
Bir eğlence meclisinin anlatıldığı beyitte, gözün yan bakışı şarkı söylerken kirpikleri de saz çalıp beste yaparak ona eşlik etmektedir. Kirpiklerin cümbüşü, gözün açılıp kapanmasıyla meydana gelen hareketliliktir. Kirpiklerin açılmasıyla beraber bakış da gözden çıkar. Burada devreye büyü, sihir girmektedir. Beyitte hiçbir kelimenin tesadüfi kullanılmadığı görülmektedir. Bütün kelimeler birbiriyle ilgilidir. Nitekim sihir ile de göz birbiriyle ilgilidir. Beyitte, kelimelerin özenle seçilerek ince ve zarif bir dille ne derece güzel bir şekilde anlatıldığı dikkati çekmektedir.