SORU: Aşiret iskanı nedir?
CEVAP: Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Tanzimat dönemine kadar izlediği dışa ve içe iskan politikaları ile konar-göçer unsurlar büyük oranda yerleşik hale dönüştürülmüşlerdi. Bununla beraber Tanzimat dönemi itibariyle henüz yerleşmemiş aşiret unsurları mevcuttu. Bunlar yayla ile kışlak arasında gidiş-gelişlerde yerleşik ahalinin malına ve canına zarar veriyorlardı. Devlet yerleşik toplumun aşiret saldırıları yüzünden yerlerini terk etmemeleri için çalışmaktaydı. Ancak söz konusu saldırılar askeri tedbirlerle kısa sürede önlenemiyordu. Bu ise yerleşik toplumun yerini yurdunu terk etmesi ile neticelenebilecekti. Aşiret mensuplarının yazın ve kışın ikamet ettikleri alanlar her zaman aynı değildi. Vilayet ve sancaklar arasında dolaşıyorlardı. Bu yüzden suçlu ve sanık takibi zorlaşıyor ve resmi makamlar arasında uzun yazışmalara sebebiyet veriyordu. Asayişin sağlanabilmesi için yetkililer öncelikle klasik tedbirleri kullandılar. Bu çerçevede nasihat ve ikna yöntemine başvuruldu. Bunda başarılı olunmadığı zaman askeri kuvvete başvuruluyordu. Ancak kesin ve kalıcı tedbir bütün aşiretlerin iskan edilmesinde bulunuyordu. Öte yandan aşiretleri iskan politikası başarılı bir şekilde gerçekleştirilirse vergi ve asker kaynakları da artacaktı. Bir diğer sebep ise aşiretlerin sosyal yapısına egemen olan feodal yapıyı kırmaktı. İskan politikasının belirlenmesinde ve tatbikinde Tanzimat döneminin hususi bir önemi vardır. Bu dönemin iskan politikasının hedefi bir taraftan göçmenleri iskan etmek diğer taraftan asayişin temini, vergilerin arttırılması ve usulüne uygun bir şekilde toplanması, orduya alınacak asker sayısının yeterli hale getirilmesiydi. Bu hedefleri yakalayabilmek için de 1840’tan itibaren konar-göçerler Anadolu’nun çeşitli yerlerinde yerleştirilmeye çalışıldı. Amaç bir taraftan halkın refah ve güvenliğini arttırmak, diğer taraftan da Çukurova, Uzunyayla, Konya ve Dobruca gibi geniş ve verimli alanları şenlendirmekti.
