HALK EDEBİYATINA GİRİŞ I Dersi HALK EDEBİYATINDA KONUŞMALIK TÜRLER: ATASÖZLERİ, DEYİMLER, BİLMECELER, ALKIŞ-KARGIŞLAR, TEKERLEMELER soru detayı:

CEVAP:

Türk atasözlerinde yer alan söz sanatları ve ölçü, kafiye gibi unsurları içeren sözel dokusal (textural) nitelikler şu şekilde sıralanabilir. Türkiye Türkçesinde yer alan atasözlerini göz önünde bulundurarak, atasözlerinde en az üç heceliden başlayarak on üç ve daha fazla heceli olanlarına kadar pek çok çeşitli hece ölçüsünün kullanıldığını söyleyebiliriz. Zincirleme sıralanan cümlelerden oluşan bazı atasözlerimiz ise Türk uygarlığı- nın tamamen sözlü kültür ortamında oluştuğu dönemde yaratılmış olmalarının veya bu dönemde oluşan söz söyleme sanatlarının izlerinden olan ve en eski durak şekli kabul edilen “dörtlü tempo” ile söylendikleri görülmektedir; “Alma alı, sat yağızı, besle kırı, bin doruya” şeklindeki atasözümüz bu hususa örnek olarak verilebilir. Türk atasözlerinde ahengi sağlayan seci, aliterasyon ve ölçü gibi unsurların yanı sıra akis, cinas, intak, kinaye, mecaz, mübalâğa, tenasüp, teşbih, tevriye, tezat gibi edebî sanatların da kullanıldığı görülebilir.