TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ Dersi II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV VE MOĞOL İSTİLASI (1277'YE KADAR) soru detayı:

CEVAP:

Vefâiyye tarikatı mensubu Baba İlyas’la halifesi Baba İshak’ın önderlik ettiği bu isyanın başlıca hedefi, Allah yolundan saptığı iddia edilen II. Gıyaseddin Keyhüsrev’i alaşağı etmekti. Mehdi olarak ortaya çıkan Baba İlyas, peygamberlik iddiasında da bulunuyor ve müridlerince Resulullah olarak kabul  ediliyordu. Hadisenin bu rengi almasında kuşkusuz, Türkistan’ın üçyüz yıldır büyük göçlerle  sarsılmasının  göçebe Türklerin munsubu oldukları İslâmiyeti yeterince özümsemesine imkân vermemesi önemli bir rol oynuyordu. Özünde yerleşikliği önceleyen İslâmiyet, malûm hayat şartlarında konar-göçerlerin  dinlerinde toptan bir değişim yerine, yeni inanç unsurlarının şifahi yolla eskilere yamanması şeklinde yer buluyordu. Dolayısıyla Müslüman olduklarını söyleyen bu kitleler Baba İlyas’ın peygamberliğine, yenilmezliğine, hatta ölümsüzlüğüne    inanabiliyorlardı. Bu konuya ilişkin yapılmış olan araştırmalarda, isyanın başladığı Adıyaman- Kefersud-Maraş bölgesinde hırıstıyanlığın muhtelif anlayışları, paganizmden kalan inançlar ve Batınîliğin karışımıyla bambaşka bir inanç sentezi oluştuğu ifade edilmektedir.