CEVAP:

İmtiyaz tanınan kiliseler dini ve sosyal hayatı derinden etkileyecek bir tarzda ve eskisinden de daha rahat şartlar altında faaliyetlerini sürdürmüşlerdi. Ortodoks Hıristiyanlığı maddi ve manevi açıdan gelişmişti, Osmanlı resmi makamları bunları tanımış, kilise hiyerarşisini koruyup desteklemişti. Hatta kiliseler imtiyazlı bir statü de kazanmıştı. Bunların daha sonraları XIX. yüzyılda Osmanlı idaresine karşı direniş organize edebilecek bir konuma gelmeleri de aslında bu korunmalarının bir sonucudur. Balkan milletlerinin benliklerini korumalarında yeni fâtihlere yani Osmanlılara karşı yerli halkın iktisadi ve sosyal, kültürel bakımdan üstün olmalarının etkili olduğu yolundaki görüşler, tarihi gerçeklere uygun düşmez. Bu görüşler Osmanlı hukuk, iktisadi sisteminin ve uygulanış şekillerinin layıkıyla kavranamamış olmasından kaynaklanmıştır. Çünkü Osmanlı devleti İslam hukukuna dayalı olarak gayri Müslimlere bir zimmet hukuku bahşetmişti. Bu hukuk bozulmaz derecede karşılıklı olarak hakları belirli alanlarda sağlamaktaydı. Yani İslamiyet kendi siyasi gücü altındaki Hıristiyan ve Yahudiler için özel bir hukuki uygulama pratiği geliştirmişti. Bu gruplar topluda tanınan ve yeri olan topluluklar durumundaydı.