SORU: Belaveja sözleşmesi nedir?
CEVAP: Rusya’da bazı Sovyet ordusu subayları ve Komünist Parti yetkilileri Ağustos 1991’de Gorbaçov’u devirmek için bir darbe girişimi gerçekleştirdi. Ancak Boris Yeltsin’in yoğun çabalarıyla darbe girişimi başarısız oldu. Kazakistan, Rusya’dan sonra darbe girişimini kınayan ikinci ülke oldu. Ancak Sovyetler Birliği’nin dağılma süreci geri dönülmez bir aşamaya gelmişti. Rusya, Ukrayna ve Belarus devlet balkanları Aralık 1991’de Belarus’daki Belaveja’da gizlice toplandı. Tarihe Belaveja Sözleşmesi olarak geçen ve 8 Aralık 1991’de imzalanan bu anlaşmaya göre Sovyetler Birliği fiili olarak dağıldı ve onun yerine çok daha serbest bir yapıya sahip olan Bağımsız Devletler Topluluğu’nun (BDT) kurulması öngörüldü. Gorbaçov, kendisini dışlayan bu girişimi yasal olmayan bir hareket olarak niteledi. Ancak artı k Sovyetler Birliği uluslararası hukukun bir parçası değildi ve jeopolitik bir gerçeklik olma vasfını yitirmişti. Kısacası SSCB sadece kâğıt üstünde varlığını sürdürüyordu. Çok geçmeden 26 Aralık 1991’de SSCB Yüksek Sovyeti, aldığı kararla resmen Sovyetler Birliği’ni sona erdirdi.
