CEVAP:

Kağıtçıbaşı (2010) benliğin farklı kültürel ortamlarda farklı şekillerde anlaşıldığını, benlik kavramının bizatihi evrensel olmasına rağmen hâlâ kültürler arasında farklılaştığını ileri sürer ve buna ilişkin bazı kültürlerden örnekler verir. Örneğin Filipinler’de Kapwa kavramının “ben ve ötekinin birliği” anlamına geldiğini aktaran Kağıtçıbaşı, bu kavramın hem “bizden biri”ni hem de ötekini içerdiğini ve dolayısıyla benlikle ötekinin iç içe geçtiğini belirtir. Benzer biçimde Japon kültüründeki Amae kavramı anne ve çocuk arasındaki ilişkiyi betimler. Bu ilişki anne ve çocuğun iç içe olan ve yaşam boyu süren bir bağlanma ve bağımlılık duygularını ifade eder.

ABD sosyal psikolojisinde benlik kavramı teorilerine egemen olan bireyci bir benlik anlayışıdır. Yanı sıra ABD sosyal psikolojisini izleyen diğer tüm ülkelerdeki sosyal psikolojilerin de böyle olduğunu hatırlatmak gerekir. Zira bu teorilerin ABD kültürüne ait değil evrensel olduğuna ilişkin yaygın bir kabul vardır. Kağıtçıbaşı (2010) 1970’lerde sosyal psikolojiye bilişsel yaklaşımın egemen olmasıyla, sosyal psikolojinin adına rağmen bireyi inceleyen bir alan hâline geldiğini, Muzafer Sherif ve Kurt Lewin zamanındaki sosyal ve etkileşimsel yapısını kaybettiğini öne sürer. ABD sosyal psikolojisine egemen olan bu benlik anlayışını yine ABD içinden pek çok araştırmacı eleştirmiştir. Bu eleştiriler hem teorik hem de ideolojiktir. Örneğin Sampson ben ve ben olmayan arasında katı sınırlar koyan ve kişisel kontrole dayalı, “kendine yeten benlik” olarak adlandırılan anlayışın verili bir benlik modeli olarak görülmesini eleştirmiş ve bunun karşısına bütünleşmiş bireycilik adını verdiği başka bir benlik kavramı önermiştir. Bu, bireyler arasındaki sınırın geçişken olduğu ve kontrolün bireyin yerine kişiler arası alanda olduğu bir benlik anlayışıdır.