CEVAP:

Bezelye’nin kökeni birinci derecede Doğu Akdeniz, İran, Kafkasya, Afganistan ve Tibet’e kadar uzanan bölgelerdir. Köken ikinci, derecede, Güney-Batı Arabistan, Etiyopya ve Kuzey Afrika’ya kadar uzanır. Bezelyenin yabani ve kültür formlarını, gen merkezi olan yakın doğuda görmek mümkündür. Birçok tarihi veriye göre bezelye yabani form olarak görülmemiştir. Ancak yurdumuzda tahıl tarlalarında yaygın olarak görülen Pisum elatius’un morfolojik olarak P. sativum’a çok benzerliği nedeniyle bu türün ilk tip olabileceği belirtilmektedir. Zohary (1973), P. elatius ve P. humile’nin sitogenetik yönden kültürü yapılan P. sativum’a çok benzediğini belirtmektedir (Şehirali 1988). Diğer baklagillerde olduğu gibi bezelye de buğday ve arpa ile aynı zamanda kültüre alınmıştır. Irak’ta Yarmo kazılarında bulunan ilk bezelye örneklerinin M.Ö. 6750 yıllarının ürünü olduğu saptanmıştır. Türkiye’de Çatalhöyük kazılarında buğday ve arpa ile birlikte bulunan bezelye örnekleri M.Ö. 5850-5600 yıllarına aittir. Ukrayna’da bulunan örnekler M.Ö. 2700-2100 yılları dönemine ilişkindir. Bezelye tarımı, Orta Asya’dan Karadeniz yoluyla Avrupa’ya geçmiştir. İngiltere’de XI. yüzyıldan beri yetişmektedir. Bugünkü ticari çeşitler 19. yüzyılda İngiltere’de yetiştirilen çeşitlerden meydana getirilmiştir. Bezelye tarımının Amerika’ya geçişi 1613 yılına rastlamaktadır (Şehirali 1988). Bezelye tarımı, günümüzde iklim koşullarının uygun olduğu tüm kuşaklarda yaygındır. Dünya üzerinde en geniş yayılma alanı ılıman iklim kuşağıdır. Bezelye tarımı Norveç’te 60° Kuzey enleminde yapılmaktadır.