SORU: “Bilginin yaşamsal ve türsel değeri” neyi ifade eder?
CEVAP: İnsan son derece gelişmiş bir memeli türü olarak çeşitli biçimlerde bilgilenme kapasitesine sahip bir varlıktır. Bilginin değeri konusunda en temel düzeyde belirtilebilecek bir nokta şudur: Dünyaya dair bilgimizin en kritik işlevlerinden biri, dış etkenlerle baş etme, doğadan gelecek tehditlere karşı bireyin yaşaması ve türün devamının sağlanması yönünde etkin rol oynamaktır. “İç hâllere dair farkındalık”, “doğaya yönelik içgüdüsel farkındalık” ve “öğrenilmiş bedensel bilme” adları verilen üç tip bilginin, insana özgü kavramsal dünya bilgilerinden farklı ve daha “ilkel” denilebilecek farkındalıklara karşılık geldiğini belirtilebilir. Bu “ilkel” ya da “temel” denilebilecek bilgiler yaşamın devamına hizmet eder. Örneğin, yırtıcı etobur memelilerle dolu bir ormanda, eğer bir ceylan yakınındaki otların kımıldadığını fark ettiğinde kaçma refleksi göstermeseydi, yaşam olasılığı son derece düşük olurdu. İlkel bir farkındalık örneği olan “çevredeki sıra dışı devinimleri tehdit olarak algılayabilme”, ceylan türünün yok olmadan devam edebilmesi anlamında kritik öneme sahiptir. Bu temel anlamıyla bakıldığında, bilgi yaşamı olanaklı kılar. Belli bir organik gelişmişlik düzeyinin üstüne çıkan her canlı için bilgi yaşamsaldır. Biyolojik bir tür olan insanın yaşam mücadelesinde ayakta kalabilmesinde, kavramsal gereçlerle oluşturulan bilgilerin de önemli bir rol üstlendiğini düşünebilir. Elbette modern bilim ve teknolojinin bizleri götürmekte olduğu noktanın ve ortaya çıkardığı sorunların (örneğin, doğanın kirlenme hızının artık baş edilemeyecek bir düzeye yaklaşması) büyüklüğü ve ciddiyeti tartışmasız bir gerçektir. Bununla birlikte, basit bir pusuladan tıp bilimi sayesinde ileri düzeye getirilmiş tedavi yöntemlerine kadar pek çok buluş insan türünü tehlikelerden koruma, yaşam süresini arttırma ve yaşamı niteliksel olarak iyileştirme amaçlarına hizmet etmektedir.
