aof.sorular.net
Eğitim Bilimine Giriş
EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ Dersi EĞİTİM BİLİMİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ soru cevapları
EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ Dersi EĞİTİM BİLİMİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ soru detayı:
SORU:
Bilimsel araştırma sürecinde araştırmacının uyması gereken etik kurallar nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP:
Bilimsel araştırma sürecinde araştırmacının uyması gereken etik kurallar aşağıdaki biçimde özetlenebilir:
- Araştırmaya katılacaklar; araştırma öncesinde araştırmanın konusu, amacı ile kendilerinden beklenenler ve olası riskler konusunda tam olarak bilgilendirilmelidir. Bu bilgilendirme, genelde, yazılı olarak yapılmalı ve katılımcıların kendilerine sunulan yazılı metni tam olarak anlayıp anlamadıklarına dikkat edilmelidir.
- Araştırmaya katılma, gönüllülük temeline dayanmalıdır. Kişileri araştırmaya katılmaya zorlamak, insan haklarına aykırıdır.
- Kişilerin araştırmaya katılmalarını özendirmek amacıyla kişilere ödüller verilebilir. Ancak verilecek ödüllerde dürüst davranmak ve aşırıya kaçmamak gerekir.
- Araştırma verileri, katılımcılara zarar verebilecek riskli durumları içermeden toplanmalıdır. Katılımcılar, psikolojik ve fiziksel olarak risk altında olabilir.
- Araştırmada, katılımcıların kendi özeli olduğuna inandığı davranışlarını izinsiz olarak gözlemek, sesli ve görüntülü kaydını yapmak kişilik haklarına yapılmış bir saldırıdır.
- Araştırmacı, katılımcılardan elde ettiği bilgilerin gizli tutulmasına özen göstermelidir. Veriler, katılımcıların kimliği ile eşleştirilerek değerlendirilmemeli, katılımcıların kimlikleri gizli tutulmalı ve katılımcıların izni olmadan hiçbir bilgi açıklanmamalıdır.
- Araştırma sürecinde araştırmacıların ve katılımcıların karşılıklı sorumlulukları vardır. Bu sorumluluklar netleştirilmeli ve karşılıklı bir anlaşmaya varılmalıdır.
- Katılımcıların araştırma sonuçlarını öğrenme hakkı vardır. Araştırmacı, katılımcıları bu konuda yazılı ya da sözlü olarak bilgilendirmelidir. Bu amaçla araştırma raporu katılımcılara sunulmalı ya da raporun yayımladığı dergiden katılımcılar haberdar edilmelidir. Kimi durumlarda, araştırma raporlaştırılmadan katılımcıların onayına sunulur ve onların onayı alındıktan sonra araştırmanın raporuna son biçimi verilir. Bu durum, katılımcı teyidi olarak adlandırılır.
- Araştırmacılar, araştırma sonuçlarının sosyal, politik ve insan üzerindeki etkilerini unutmamalı ve araştırma sonuçlarını sunarken bunlara dikkat etmelidir.
- İyi tasarlanmış bir araştırma, olanaklı ise araştırmacının bağlı bulunduğu kurum tarafından atanan bir etik değerlendirme kurulunca; araştırma deseni, kullanılacak ölçme araçları, izlenecek yollar etik kurallar açısından incelenmelidir.
- Araştırmacılar, araştırmada kendileriyle birlikte çalışan meslektaşlarının, teknik elemanların ve diğer kimselerin de etik kurallara uygun davranma sorumluluğunu üstlenmelidir.
- Araştırmacı, araştırmanın raporlaştırılmasında yararlandığı ve alıntı yaptığı kaynakları mutlaka kaynak gösterme kurallarına uygun olarak belirtmekle sorumludur. Aksi durumda bu bilgilerin araştırmacıya ait olduğu düşünülür. Kişinin kendisine ait olmayan bir bilgiyi kendisinin gibi göstermesi, bilimsel hırsızlıktır.