BİLİM FELSEFESİ Dersi BİLİM FELSEFESİ NEDİR? soru detayı:
SORU:
Bir bilimsel önermenin bir olgunun bilgisini dile
getirebilmesi için, kabul koşulu, gerekçelendirme koşulu
ve doğruluk koşullarının her birinin niye bir zorunlu koşul
olması gerektiğini açıklayınız.
CEVAP:
“Her x için, x F ise, x, G’dir”, yani , biçimindeki
bir bilimsel önermeyi ele alalım. Sözü geçen üç koşulun
bilimsel bilginin zorunlu koşulları olması şu anlama gelir:
• (i) K kişisi, her x için, x, F ise, x’in G olduğunu
biliyorsa, K kişisi, her x için, x, F ise, x’in G
olduğunu kabul ediyor.
• (ii) K kişisi, her x için, x, F ise, x’in G olduğunu
biliyorsa, K kişisi, her x için, x, F ise, x’in G
olduğunu gerekçelendiriyor. (iii) K kişisi, her x
için, x, F ise, x’in G olduğunu biliyorsa, her x
için, x, F ise, x’in G olduğu doğrudur.
“Her x için, x, F ise, x, G’dir” önermesini A ile
gösterelim. Buna göre sözü geçen üç koşulu şöyle
kısaltabiliriz:
• (i´) K, A’yı biliyorsa, A’yı kabul ediyor.
• (ii´) K, A’yı biliyorsa, A’yı gerekçelendiriyor.
• (iii´) A, doğrudur.
(i´), (ii´) ve (iii´)’nün geçerli olduğunu, değillerinin
epistemik çelişkiye yol açması ile göstereceğiz; eğer söz
konusu önermenin değili epistemik bir çelişki ise kendisi
epistemik zorunlu bir önermedir.
(i´)’nün değili, “K, A’yı biliyor ve K, A’yı kabul etmiyor”
önermesidir. Ancak K’nın A’yı biliyor olup, A’yı kabul
etmiyor olması, “bilgi” kavramına ilişkin sezgilerimizle
bağdaşmadığından, epistemik bir çelişkidir. Dolayısıyla
(i´) epistemik zorunlu bir önermedir.
(ii´)’nün değili, “K, A’yı biliyor ve K, A’yı
gerekçelendirmiyor” önermesidir. Ancak K’nın A’yı
biliyor olup, A’yı gerekçelendirmiyor olması, “bilgi”
kavramına ilişkin sezgilerimizle bağdaşmadığından,
epistemik bir çelişkidir. Dolayısıyla (ii´) epistemik zorunlu
bir önermedir.
(iii´)’nün değili, “K, A’yı biliyor ve A, doğru değildir”
önermesidir. Ancak K’nın A’yı biliyor olup, A’nın doğru
olmaması, gene “bilgi” kavramına ilişkin sezgilerimizle
bağdaşmadığından, epistemik bir çelişkidir. Dolayısıyla
(iii´) epistemik zorunlu bir önermedir. Böylelikle kabul,
gerekçelendirme ve doğruluk koşullarının her birinin
bilimsel bilginin bir zorunlu koşulu olduğunu göstermiş
oluyoruz.