CEVAP:

Para çarpanı, bir ekonomide para arzı miktarının dört değişkene bağlı olarak oluştuğunu göstermektedir.
Bunlardan birincisi parasal tabandır. Parasal taban büyük ölçüde merkez bankası tarafından kontrol
edilmektedir. Bankacılık sektörü ve banka dışı kesimin davranışlarının değişmediği bir ortamda, parasal
tabanın artışı para arzını arttıracaktır.
İkinci değişkenimiz zorunlu karşılık oranıdır ve merkez bankası tarafından belirlenir. Üçüncü değişkenimiz
serbest rezerv oranıdır ve bankacılık sektörü tarafından belirlenir. Merkez bankasının parasal tabanı
sabit tuttuğu bir ortamda, zorunlu rezerv oranı (rD) ve serbest rezerv oranı (e) değişkenlerinden birinde
veya her ikisinde birden meydana gelecek artış, para çarpanının değerini küçülterek para arzını azaltacaktır.
Son değişkenimiz ise banka dışı kesimin kararlarına bağlı olarak belirlenen nakit oranıdır (c). Nakit
oranı, çarpan formülümüzün hem payında hem de paydasında yer almaktadır. Bu sebeple nakit oranı ile
çarpan arasındaki ilişkiyi ilk bakışta dile getirmek kolay değildir.