TÜRKİYE CUMHURİYETİ İKTİSAT TARİHİ Dersi II. Meşrutiyet ve Milli Mücadele Dönemlerinde Ekonomik Yapı soru detayı:
SORU:
Birinci Dünya Savaşı sırasında gümrük alanında hangi düzenlemeler yapılmıştır?
CEVAP:
Kapitülasyonların kaldırılmasından hemen sonra çıkarılan kanunla 20 Eylül 1914’te, gümrük oranı %11’den %15’e yükseltildi. Bu düzenlemeye Fransa, İngiltere ve Rusya gibi devletler tepki gösterdi. Hükûmet, 31 Mayıs 1915’te bir adım daha atarak, savaş süresince ithal mallardan alınan %5 oranındaki gümrük vergisini %30’a çıkartmıştır. ad valorem (değer) üzerinden vergi alınması yerine spesifik tarife üzerinden vergi alınması için bir çalışma başlattı. Böylece gümrük vergisi eşyanın ağırlığı üzerinden alınmaya başlandı. Hükûmet, 30 Eylül 1916’da bir adım daha atarak, savaş sonuna kadar, savaş halinde olunan devletlerden gelecek eşyadan %100 gümrük resmi alınmasını kararlaştırmıştır.
Yasal düzenleme sonucu ülkedeki tüm yerli ve yabancı şirketler gelir vergisine tabi tutulmuşlardır. Diğer bir anlatımla, yabancılar ve yabancı şirketler, Osmanlı serbest meslek sahipleriyle ve şirketleriyle aynı oranda vergi vereceklerdi.