SORU: Borcun hukuki işlem dışındaki kaynakları nelerdir?
CEVAP: • Haksız Fiiller: Hukuka aykırı olarak bir kimsenin şahsına veya mal varlığına zarar veren fiildir. İslâm hukukunda özellikle mala yönelik haksız fiillerin alanı geniştir. Bir kimsenin malını zorla elinden alma demek olan gasp ile başkasının malını hukuka aykırı olarak tahrip etme anlamına gelen itlaf iki önemli haksız fiil türüdür. İtlaf ve gasp fiilini yapan ile malı telef ya da gasp edilen arasında bir borç ilişkisi doğar. Bu borç öncelikli olarak haksız fiile uğrayanın zararının tazmin edilmesi şeklindedir. • Sebepsiz Zenginleşme (Haksız İktisap): Bir kimsenin mal varlığının, haklı bir sebep bulunmaksızın; diğer bir kimsenin zararına olarak çoğalması veya azalmaması demektir. Mesela toptancı ile perakendeci arasında devam eden bir ticari ilişkide, perakendecinin borcu bittiği halde bitmediğini düşünerek hata yoluyla, toptancıya fazladan bir taksit para ödediğini düşünelim. Perakendeci borcun son taksitini yatırdıktan sonra aralarındaki mevcut borç ilişkisi bittiği için fazladan yatırdığı taksitte hukuki sebep olmadığı halde karşı tarafta bir mal artışı meydana gelmiş ve bunu iade etme borcu doğmuştur. İşte bu borcun kaynağı haksız iktisap olarak nitelenir. Haksız iktisabın borç kaynağı olarak önemi ve alanı akit ve haksız fiile göre daha sınırlıdır.
