SORU: Bu dönemde demir yolları ile deniz yolu arasında nasıl bir etkileşim gerçekleşmiştir?
CEVAP: Demir yolu aracılığıyla liman şehirlerine taşınan eşya ve mallar, buradan deniz yoluyla ihraç edileceği ülkeye ulaştırılırdı. Bu, aynı zamanda deniz nakliyatının gelişmesini ve limanlarda büyük gemilerin yanaşacağı uygun iskelelerin mevcudiyetini gerektirir. 1820’lerden itibaren Osmanlı limanlarına uğramaya başlayan buharlı gemiler sayesinde gün geçtikçe deniz yolu taşıma kapasitesi de artar. Buharlıların çoğalması, yelkenli gemilerin hemen terkedildiği anlamına gelmez ve artan ticarete paralel olarak her iki gemi türü bir arada kullanılır. Ancak, zamanın yelkenliler aleyhinde işlediğini de ifade etmek gerekir; zira, 1900 yılında İstanbul limanına yük getiren gemilerin sadece %5’inin yelkenli olması bu bağlamda anlamlıdır.
