ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA Dersi ÇOCUK EDEBİYATI VE GELİŞİMSEL UYGUNLUK III-12 YAŞ VE SONRASI ÇOCUK EDEBİYATI soru detayı:
SORU:
Çocuk edebiyatında hikâye ve romanın yeri nedir?
CEVAP:
Edebiyat türleri içinde temel özellikleri
bakımından birbirine benzeyen hikâye ve romanın pek çok
tanımına rastlanmaktadır. Olmuş ya da olması mümkün
olayları anlatan kısa yazıya öykü; uzun yazıya roman
denir.
Çocuk edebiyatı türü olarak roman; çocuğun soyut
işlemler dönemine geçişinden sonra okuyabileceği,
olayların neden ve niçini üzerinde düşünme, aralarında
bağlantılar kurarak, derinlere inerek inceleme fırsatı veren,
hayal gücünü ve yaratıcılıklarını önemli ölçüde geliştiren,
destekleyen edebî bir türdür. Romanlar öykülere göre daha
uzun soluklu, ilişki yumaklarının fazla olduğu eserlerdir.
Hikâye ise hayatın ve insanın içine açılan bir pencere
gibidir. Günlük yaşamda görünen yüzün dışında hayatın
ve insanın farklı yönlerini, arka planda yer alan gerçekleri
yansıtır. Hikâye ve roman çocuklara yaşam deneyimleri
sunar, çeşitli insan tipleri üzerinde düşünmelerine olanak
tanır, toplumun değer yargılarını daha rahat anlamalarına
yardımcı olur. Çocuk öykünmeyle ve özdeşim kurarak
hikâyeden yararlanır. Okuduğu bir hikâyenin kahraman ya
da kahramanlarıyla kurduğu etkileşim, çocuğun yeni
düşsel arkadaşlar edinmesini sağlar. Her hikâyenin
temelinde bir olay vardır. Köyün yanması, deprem, sel
gibi birçok durum belli bir olay dâhilinde değerlendirilir.
İnsanın insanla, doğayla ve çevresiyle ilişkisi hikâyede
sorunu yansıtır.
Yakın çevre ile ilgili hikâye ve romanlarda, çocuk kendine
yabancı olmayan bir çevrede geçen olaylarla karşılaşır. Bu
romanlar, kahramanlarının çoğunlukla çocuk olduğu
eserlerdir. Duygusal hikâye ve romanlar, kız çocukları
tarafından ilgiyle okunan ve çocuğun duygularını harekete
geçiren kitaplardır. Macera hikâye ve romanları, merak
duygusunun ayakta tutulduğu, eylemin çok olduğu
eserlerdir. İyi bir kurgu söz konusu olduğunda her yaştaki
çocuk tarafından zevkle okunan romanlardır. Serüven
romanları; günlük yaşamda her zaman rastlanmayan,
şaşırtıcı, değişik ve esrarlı olayları konu edinen
romanlardır. Bu tür romanlarda olaylar, okuyucuyu
şaşırtacak ve heyecanlandıracak biçimde gelişir.
Hikâyede metin kısadır. Kişiler az sayıda ve belirlidir.
Bunlar her yönüyle değil, olayı ilgilendiren yönüyle
işlenir. Çevre betimlemeleri yalındır. Hikâyede zaman
boyutu önemlidir. Zaman dilimi olarak kısa bir aralıkta
hikâye başlayıp sona erer. Olay gerçek veya gerçeğe yakın
ancak ilginç bir özelliktedir. Olay akışı düzenli, iç içe
geçmeden sürer. Hikâyeye akıcılık kazandıracak konuşma,
iç konuşma veya monologlar kısa ve etkileyici
cümlelerden oluşacak bir özellik taşır