OSMANLI TARİHİ (1566-1789) Dersi BÜYÜK BUHRAN (1593-1623) soru detayı:
SORU:
Celali İsyanlarının Anadolu'da ne gibi tesirleri olmuştur?
CEVAP:
1596-1610 yılları arasında meydana gelen ve “Celâli Fetreti” diye adlandırılan bu dönemde Anadolu baştan başa harap oldu. Halk, köylerden şehirlere kaçtı, gittiği yerlerde de emniyet kalmayınca başka bölgelere sığındı. Anadolu’daki insanların varlıklı olanları İstanbul’a, Rumeli’ye ve Kırım’a göçtüler. Anadolu halkının büyük kitleler hâlinde yerlerini terk etmeleri 1603-1610 yılları arasında yedi yıl sürdü ve bu karışıklık dönemi resmî kayıtlarda “büyük kaçgun” ve “büyük firar” adlarıyla anıldı. Göç etmeyen halk kaleye sahip bir yerde oturuyorsa buralarda kendisini savunmaya çalıştı. Savunma düzeni olmayan yerlerde oturanlar ise kale ve palangalar inşa ederek kendilerini korudular. Bir kısmı dağlara sığındı, eşyalarını ve yiyeceklerini sakladılar. Kendilerini müdafaa etmeye çalışanlar, çiftini çubuğunu dağıtıp, öküzünü satıp at satın almaya, saban yerine tüfek kullanmaya başladı. Halk devlet yönetiminde örgütlenerek de Celâliler’e karşı koymaya çalıştı. Osmanlı Devleti, Celâli karışıklıklarının artması üzerine köylü ve şehirli gençleri “il eri” adı altında teşkilatlandırdı.