HUKUK TARİHİ Dersi TANZİMAT DÖNEMİ: OSMANLI HUKUKUNUN MODERNLEŞMESİ soru detayı:
SORU:
Ceza hukukunda meydana gelen değişiklikler nelerdir?
CEVAP:
Tanzimat Fermanı’nın ilanını takip eden ilk
kanunlaştırma hareketi ceza hukuku alanında olmuş,
Fermanın ilanından itibaren bir sene geçmeden, tüm
tebaayı kapsamına alan 1840 tarihli Ceza Kanunnamesi
hazırlanmıştı. Söz konusu kanunun öncesine gidildiğinde,
Klasik Dönem Osmanlı ceza hukukunun, İslam Hukuku
ve teorik meşruiyetini İslam Hukukunda bulan, padişah
iradesinin sonucu olan kanunnamelerle (örfi kanunlarla)
düzenlendiği ifade edilmelidir. Tanzimat Fermanı’nın
hemen öncesinde II. Mahmut’un saltanatında (1838),
ulema ve memurlar için ayrı ayrı olmak üzere iki ceza
kanunnamesi çıkarılmıştır. Ulema (ehl-i şer’) ve memurlar
(Klasik Dönem bağlamında ehl-i örf) kanun metninde
belirlenmiş suçları işledikleri takdirde, yine kanunun bu
suçlar için öngörmüş olduğu cezalarla
cezalandırılabileceklerdi. Kısas ve had cezalarının
öngördüğü haller dışında ölüm cezası ile
cezalandırılamayacaklardı. Ancak devlet memurları için
çıkarılmış olan ceza kanunnamesi, rüşveti düzenleyen
bendinde ilginç bir düzenlemeye gitmişti: Rütbe-i seniye
sahipleri, rüşvet verdikleri takdirde, imtiyazlı muamele göreceklerdi.