CEVAP:

Çift-hâne Sistemi Halil İnalcık’a göre çift resmi sadece şahsi bir vergi değildir. Aile emeği, bir çift öküz ve ikisinin birlikte işlediği arazi yani bir üretim ünitesi ve dolayısıyla bir mâlî ünite söz konusudur. Vergilendirilen de bu birimdir. Kısacası çift resmi kombine bir vergidir. İnalcık, geç Roma İmparatorluğu’ndaki colon, Galya’daki mansus, Bizans’taki zevgarion ile Osmanlı çift hânesinin aynı şey olduğunu, köylü aile emeğine ve çift-öküz-saban teknolojisine dayanan küçük köylü işletmesini ifade ettiğini belirtmektedir. Ona göre çift-hâne sistemine Osmanlı üretim tarzı denilebilir. Çifthâne sistemini Osmanlılar, Selçuklulardan iktibas etmiştir. Bu sistemde esas olan, toprağın bir ailenin işleyebileceği büyüklükte parçalara bölünerek aile çapında işletmecilik yapmaktır. Yine İnalcık’a göre, Osmanlı imparatorluğunun değişime ve gelişmeye, yani ekonomik sistemlerin ortaya çıkışına direnmesinde, durgun bir sosyo-ekonomik yapıya bağlı olmasında başlıca sorumlu da mîrî arazi rejimi ve çift-hâne sistemidir.