SORU: Çin kaynaklarında Köktürklerle ilgili ilk bilgiler nelerdir?
CEVAP: • Çin kaynaklarındaki bilgilere göre, Köktürklerin lideri Bumın Kağan (Çince kaynaklarda Tu-mın veya T’umen)’dır. • Bumın Kağan’ın siyasi bir güç olarak ortaya çıkışından birkaç yıl sonra Çin ile resmî ilişkilere girdiği anlaşılmaktadır, ancak o yıllarda Köktürkler, Avarlara (Ruan-ruanlar) bağımlıdır. • Bumın Kağan, Çin Seddi’nin kuzeyinde ipek ticaretiyle meşgulken bir yandan da Avarlara karşı başlatılan Tölis isyanını bastırır. Bu başarının getirisi, en az elli bin kişilik bir kuvvetin kendisine bağlanması olmuştur. • Tölis isyanını bastırdıktan sonra, yeteri kadar güçlendiğine inanan Bumın Kağan, Avar hükümdarının kızı ile evlenmek ister, ancak bu isteği reddedilir. Bunun üzerine Çin’deki Batı Wei hükümdarının kızıyla evlenir ve böylece ittifak Avarlara karşı Batı Wei ile kurulmuş olur. • Bumın Kağan, 552 yılında beklenmedik bir şekilde Avarlar üzerine baskın yapar ve onları mağlup eder. • Bumın Kağan’ın kazandığı bu zaferden sonra Köktürk Kağanlığı tam olarak bağımsızlığına kavuşmuş olur. • Yeni kurulan devletin batı kısımlarının idaresi, Bumın tarafından kardeşi İştemi’ye verilir. • Köktürk Kağanlığı’nın ilk hükümdarı Bumın hakkında Çin kaynakları 552 yılından sonra bilgi vermemektedir. Konuyla ilgili kaynaklar bundan, Bumın’ın devletin kuruluşundan hemen sonra öldüğü sonucunu çıkartmaktadır.
