ANAYASA II Dersi YÜRÜTME ORGANI soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Cumhurbaşkanı hakkında bilgi veriniz?


CEVAP: Cumhuriyet anayasalarının tümü -1924, 1961, 1982- cumhurbaşkanını seçme yetkisini TBMM’ne tanımıştır. Ne var ki bu anayasaların cumhurbaşkanının seçimini düzenleyen hükümleri incelendiğinde, aralarında bazı farkların olduğu görülmektedir. 1924 Anayasasının cumhurbaşkanının seçimini düzenleyen 31. maddesi şöyledir: Türkiye Cumhurbaşkanı, Büyük Millet Meclisi kamutayı tarafından ve kendi üyeleri arasından bir seçim dönemi için seçilir. Cumhurbaşkanlığı görevi, yeni Cumhurbaşkanının seçimine kadar sürer. Yeniden seçilmek olur. Görüldüğü gibi bu madde, cumhurbaşkanının, bir seçim dönemi için, TBMM’nin basit çoğunluğu ile seçilmesini düzenlemiştir. Bu nedenle 1924 Anayasası döneminde genel seçimlerin ardından kurulan her yeni parlamento, ilk iş olarak o seçim dönemi için görev yapacak olan cumhurbaşkanını seçmiştir. Tek parti yönetiminin hâkim olduğu 1923-1946 yılları arasında bir sorun olarak görülmeyen bu hükmün sakıncaları, çok partili siyasi hayata geçişten sonra ortaya çıkmıştır. Bunun nedeni, birden fazla siyasi partinin yer aldığı parlamentoda çoğunluğu elde eden siyasi partinin bakanlar kurulunu oluşturacak gücü elde etmenin yanında otomatik olarak cumhurbaşkanını da seçebilmesidir. Böylece çoğunluk partisi, yasama ve yürütme sürecinin her ikisine de hâkim olma şansına erişmiştir. Bu ise anayasanın diğer hükümleriyle birleştiğinde, çoğunlukçu demokrasi modelini yaratan faktörler arasında yer almıştır. Nitekim Anayasa I başlıklı kitapta belirttiğimiz gibi TSK’nin 27 Mayıs 1960’da yönetime el koymasının sebeplerinden biri, iktidar ve muhalefet ilişkilerini kopma noktasına getiren bu çoğunlukçu demokrasi anlayışı olmuştur. Bu nedenle 1961 Anayasası, parlamento çoğunluğunun yetkilerini sınırlayacak biçimde hazırlanmıştır.