TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ Dersi CUMHURİYET YÖNETİMİNE GEÇİŞ VE CUMHURİYETİN PEKİŞTİRİLMESİ soru detayı:
SORU:
Cumhuriyet’in ilanı ile hükümetin oluşum biçimi
yeniden düzenlenmişti. Bu oluşum nasıldır?
CEVAP:
Cumhurbaşkanın milletvekilleri arasından birini
başbakan ataması, başbakanın gene milletvekilleri
arasından bakanlarını seçerek cumhurbaşkanına sunması
ve cumhurbaşkanın da bu listeyi TBMM’ye göndermesi
ile hükümet oluşuyordu. 29 Ekim 1923’te yapılan bu
değişiklikle Meclis Hükümeti Sistemi’nin katı uygulama
biçimine son verilmişti. 1924 Anayasası bu sistemi daha
da geliştirdi. Hükümete Meclis’in güvenini alma
zorunluluğu getirildi. Bunun içinde başbakanın,
hükümetinin neler yapacağını içeren bir program
hazırlaması, bu programı Meclis’e sunması gerekiyordu.
Meclis’te program üzerinde yapılan güven oylaması
olumlu sonuç verirse hükümet çalışmalarına başlıyordu.
Meclis’in üstünlüğü kesin olduğu için Meclis’e her zaman
hükümeti denetleme ve düşürme hakkı verilmişti. Soru,
gensoru ve meclis soruşturmalarına hiçbir sınır
getirilmemişti, Meclis gerektiği zaman bu hakkını
kullanabilirdi.