SORU: David Humme’nin sempati duygusu ile birlikte düşündüğü diğer kavram nedir?
CEVAP: Humeun sempati duygusu ile birlikte düşündüğü bir diğer kavram da vicdandır. Hume, başkalarının eylemlerini sempati sayesinde, toplumun iyiliğine yaptığı etkiyle tartma alışkanlığı sonucunda, insanın kendi eylemlerini de genel iyiliğe yaptığı katkı ile ölçme alışkanlığı edindiğini, bu değerlendirmelerin toplamına da vicdan denildiğini belirtir. Yani kişi, başkalarının eylemlerini ahlâklılığı açısından değerlendirirken, sempati duygusunu ölçüt olarak alır ve o eylemin, toplumun genel iyiliğine ne oranda katkı yaptığına bakar. Zamanla kendi davranış ve eylemlerini de (sempati duygusu tarafından öğretilmiş olan) başkalarının iyiliğini isteme ölçütüne göre değerlendirir. Böylece doğuştan sahip olunmayan, ancak öğrenilmiş olan vicdan ile karşı karşıya kalır.