CEVAP:

Zola “Deneysel Roman” çalışmasının hemen
başında yapacağı işin Claude Bernard’ın yukarıda
andığımız eserinden bir uyarlama olduğunu özellikle
belirtir. Hatta onun hekimliğe dair metninde geçen
“hekim” kelimesi yerine “romancı” kelimesini getirerek
neredeyse metni olduğu gibi kullanacağını da söyler.
Bernard’ın kimya, fizik ve cansız nesnelerin
incelenmesinde kullanılan yöntemlerin hekimlikte de
kullanılmasını istemesi gibi, Zola da fen bilimlerindeki
yöntemlerin romanda uygulanmasını ister. Nasıl ki
deneysel yöntem bize fizik hayatın ne olduğunu
gösteriyorsa, aynı şekilde duygu ile akla dair hayatın da ne
olduğunu gösterebilir. Bunun için deneysel yöntem
“kimyadan fizyolojiye”, “fizyolojiden antropolojiye ve
toplumbilime” oradan da son olarak “romana”
uyarlanabilecektir.