ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA Dersi ÇOCUK EDEBİYATI VE GELİŞİMSEL UYGUNLUK III-12 YAŞ VE SONRASI ÇOCUK EDEBİYATI soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Destan ve efsanelerin çocuk edebiyatındaki yeri ve
önemi nedir?


CEVAP:

Masalımsı, masalla gerçek arası anlatı türlerinden
olan destanlar, Fransızcada “Epope” terimiyle karşılanan
mitolojik yaratımlardır. Destanlar, milletlerin din, fazilet
ve millî kahramanlık maceralarının manzum hikâyesidir.
Destanlar, o milletin yaşayış ve davranış biçimlerini
olduğu kadar ortak değerler sistemini ve toplumsal
kurallarını da aktarır. Toplumların hayatlarında derin izler
bırakan olayların ele alındığı bu türde mitolojik unsurlar
yer alır.
Doğal ve yapay olmak üzere iki çeşit destan vardır.
Bunlardan doğal destan, toplumun yarattığı ürünlerdir.
Eski zamanlarda tarihsel ve toplumsal olaylara mitosların
da karışımıyla dilden dile, kuşaktan kuşağa geçerek
oluşmuşlardır. Yapma destanlar ise yakın zamanlardaki bir
tarihsel olayın bir şair tarafından destan kuralları
gözetilerek yazılmasıyla oluşan destanlardır.
Masallar, halk hikâyeleri, bilmeceler, destanlar, atasözleri
ve efsaneler ulusların hafızasında yüzyıllarca yaşayarak
ağızdan ağıza anlatılan ve sonradan yazıya geçirilen
folklorik malzeme ürünleridir. Yaşayan folklorik malzeme
ürünlerinden olan efsaneler, bağlı oldukları ulusların en
önemli kültür hazinelerinden birini oluşturur.
Çocuk edebiyatında önemli bir yeri olan efsane, halkın
hayal gücünden doğan, yüzyıllarca ağızdan ağıza dolaşıp
olgunlaşan; tabiat, tarih, din ve olağanüstü varlıkların
yarattığı olayları konu alan hikâyelerdir. Olağanüstü
olaylara yer vermeleri bakımından masal ile benzeşen
ancak inandırıcı unsurları daha fazla olması nedeniyle
masala göre daha gerçekçi unsurlar barındıran efsaneler bu
bakımdan roman ve hikâyeye daha yakın bir türdür.
Mit ile efsane arasında da benzerlikler kurulabilir.
Efsaneler bir bakıma mitlerin modernleşmiş hâli olarak
düşünülebilir. Her ikisi de anlatıcılar ve dinleyiciler
tarafından gerçek olarak kabul edilir. Mitler her zaman
kutsallık taşırken efsanelerde her zaman bu geçerli
değildir. Mitlerde tanrılar ve yarı tanrılar, efsanelerde ise
tarihî ve yarı tarihî kahramanlar vardır. Efsane ile masal
türleri karşılaştırıldığında gerçeklik açısından bir farklılık
göze çarpmaktadır.