SORU: Devlet ideolojisine karşı çıkan ilk eleştirmen kimdir, bilgi veriniz?
CEVAP: W. Godwin, devletin ideolojisini okullarda yayarak kazanacağı politik iktidara karşı çıkan ilk eğitim eleştirmenlerinden biriydi. Aydınlanmanın en çarpıcı iki olgusunun modern devletin yükselişi ve bu devlete vatandaş yetiştirecek millî eğitim sistemlerinin gelişmesiinsan aklının dogmatik olarak denetlenmesi ve bastırılmasına yol açmasından korkuyordu. İnsan aklının tam olarak gelişmesinin okul duvarları içinde engellendiği herhangi bir toplumda despotizm ve haksızlık rahatlıkla var olmaya devam edebilir. Godwin, politik iktidarın buyruklarına uygun bir eğitim düzenleneceğini ve şovenist vatanseverliğin, devletin politik ve ekonomik iktidarının desteklenmesinde kullanılacağını belirtiyordu. Godwin, ülkedeki yasaları öğreten bir millî eğitime karşı çıkıyordu. Nazi Almanya’sındaki okul eğitimi, Godwin’in 18. yüzyılda belirttiği bütün sakıncalara örnek oluşturmuştur. Bu rejimde okullar, özel bir ideolojinin ve toprakların genişletilmesine dayalı bir milliyetçiliğin yayılması ve ülke liderlerinin yüceltilmesi için kullanıldı.
