HALK EDEBİYATINA GİRİŞ I Dersi HALK EDEBİYATINDA KONUŞMALIK TÜRLER: ATASÖZLERİ, DEYİMLER, BİLMECELER, ALKIŞ-KARGIŞLAR, TEKERLEMELER soru detayı:

CEVAP:

Deyimlerden sonları mastarla bitenler ve cümle biçimindekilerden bazıları birleşik fiiller gibi çekilebilir. Bu tür çekimlerde, zamir çekime göre değişmekle birlikte deyimlerin kelimeleri değişmez. Bu tür çekimlere örnek olarak, “gözden düşmek” deyiminin, “gözden düştüm”, “gözden düştün”, “gözden düştü”, “gözden düştük”, “gözden düştünüz”, “gözden düştüler” gibi çekimli hâlleri verilebilir. Bazı çekime giren deyimlerde, zaman kipleri, tekil ve çoğul bazı şahıs ekleri kullanılamaz. Meselâ, “kaleminden kan damlıyor” deyimi “kalemimizden kan damlıyor” şeklinde kullanılamaz. Kalıpları neredeyse tamamen donmuş sayılabilecek bazı deyimlerse, hiçbir şekilde çekime girmez. Daha çok birleşik kelimelere benzeyen “eski çamlar bardak oldu” örneğindeki gibi anlatım kalıpları cümle içinde sıfat, zamir ve zarf görevlerini yüklenirler.