DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRE EKONOMİSİ Dersi DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRENİN EKONOMİK ANALİZİ: PİYASA BAŞARISIZLIKLARI soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Dışsallıkların oluşabilmesinin koşulları nelerdir?


CEVAP: Dışsallıkların oluşabilmesinin koşullarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz. • Dışsallıkların oluşabilmesi için ilk olarak ekonomik aktörler arasında karşılıklı bir bağımlılık ilişkisinin var olması gerekir. Ancak karşılıklı bağımlılık olması durumunda birinin ekonomik faaliyeti diğerinin fayda veya üretim fonksiyonunu etkileyebilir. Bununla birlikte piyasa sisteminin karşılıklı etkileşim sürecinde etkilenen tarafın fayda veya maliyetlerindeki değişimi fiyatlandırmakta başarısız olması gerekir. • Dışsallıkların var olabilmesinin ikinci koşulu mülkiyet haklarının tam tanımlanmamış olmasıdır. Mülkiyet haklarının tam tanımlanmamış olması nedeniyle ekonomik faaliyetin sonuçlarından etkilenen taraf veya taraflar dışsallığın ortadan kaldırılmasını veya tazmin edilmesini talep edememektedir. Çevre kalitesi mülkiyet hakları tanımlanmamış ve dolayısıyla piyasası olmayan tipik bir maldır. Çevre kirliliği ile sonuçlanan faaliyetlerden etkilenenler, sahibi olmadı kları bir mala verilen zararın ortadan kaldırılmasını veya uğradıkları zararın tazmin edilmesini talep edemezler. • Dışsallıkların var olabilmesi için üçüncü koşul, yüksek işlem maliyeti nedeniyle dışsallıkları ortadan kaldıracak bir çözüm yolunun bulunamamasıdır. Dışsallık yaratan ve bundan etkilenen tarafların karşılıklı görüşmeler sonucu anlaşarak, dışsallıkların neden olduğu etkiyi ortadan kaldıracak çözümler bulması bu sürecin yüksek maliyetler getirmesi nedeniyle çoğu zaman mümkün olamamaktadır. Taraflar karşılıklı olarak anlaşır ve dışsallıklar nedeniyle ortaya çıkan fayda veya zararlar telafi edilebilirse dışsallığın içselleştirilmiş olduğu kabul edilir. ‹yi işleyen telafi mekanizması sayesinde dışsallıkların piyasa fiyatlarında içselleştirilmesi sonucunda toplumun Pareto etkinlik ölçütüne göre daha iyi duruma gelmesi beklenmektedir.